Η ΟΜΙΛΙΑ του Γ. ΚΑΡΤΑΛΗ κατά το Συνέδριο του Λιβάνου από τα στενογραφημένα πρακτικά (τα οποία παρουσιάζουν κενά που επισημαίνονται όπως και ολίγες ασαφείς διατυπώσεις)

Γ. ΚΑΡΤΑΛΗΣ (Πρώην Υπουργός, Αντιπρόσωπος της ΕΚΚΑ).

Με μεγάλη ικανοποίησιν ήκουσα τας δηλώσεις του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως. Επί των περισσοτέρων σημείων θα μου επιτρέψετε κατά την συζήτησιν των λεπτομερειών να επανέλθω.

Αυτήν την στιγμήν θέλω να υπογραμμίσω δύο σημεία των δηλώσεων του κ. Προέδρου της Κυβερνήσεως. Το σημείον της μονοπωλήσεως του αγώνος εκ μέρους του ΕΑΜ και το σημείον της τρομοκρατίας εις την ύπαιθρον.

Θα παρακαλέσω το συνέδριον να καταλάβει, ότι, ομιλώ με μίαν βαθυτάτην ψυχικήν θλίψιν, όχι διά τα πολιτικά επακόλουθα μιάς πράξεως αγριότητος εναντίον μας, αλλά διότι έχασα ένα αγαπητόν φίλον και ένα σύντροφον, ο οποίος υπήρξεν υπόδειγμα αρετής. Γι' αυτό τον λόγον θα παρακαλέσω, ακόμη, τους κ.κ. Αντιπροσώπους του ΕΑΜ να με συγχωρήσουν, εάν κατά την διάρκειαν της ομιλίας μου φύγω, έστω και προς στιγμήν, από την αντικειμενικότητα. Θα παρακαλέσω επίσης το Συνέδριον να συγχωρήση την αναφοράν μου εις γεγονότα, εάν δεν είναι απολύτως ακριβή, διότι αι οδηγίαι της Υπηρεσίας διαφυγών ήσαν να μη πάρω μαζύ μου απολύτως κανένα χαρτί και ως εις τούτου, νομίζω, ότι είναι άθλος μνήμης η αναφορά των περιστατικώνκαι η λεπτομερής έκθεσίς των.

Η μονοπώλησις του Αγώνος Αντιστάσεως και η ΕΚΚΑ.

Η δολοφονία, και υπογραμμίζω την λέξιν δολοφονία, του μακαρίτου Ψαρρού, δεν είναι ένα μεμονωμένον επεισόδιον. Είναι το τραγικόν τέλος μακράς σειράς πράξεων, των οποίων θύμα υπήρξεν η ΕΚΚΑ.
Ο κ. Πρόεδρος της ΠΕΕΑ και ο κ. Ρούσσος μας είπαν χθές, ότι πολλοί είναι οι πταίσαντες, διότι δεν ήκουσαν την φωνήν του Λαού και δεν έλαβαν μέρος εις τον απελευθερωτικόν αγώνα. Ημείς, δεν ξέρω, δεν θα είπωμεν ευτυχώς ή δυστυχώς, την ακούσαμε πρώτοι, πολύ πριν της εκδηλώσεως του ΕΑΜ και ΕΛΑΣ και ηναγκάσθησαν, τα πρώτα σώματά μας να διαλυθούν, λόγω πιέσεως των Γερμανών το 1940-41.
Την ηκούσαμε εν έτει 1941, τον Ιούνιον, όταν οι Ιταλοί δεν είχαν φθάσει ακόμη εις την Πελοπόννησον, ενώ ευρισκόμην καθ' οδόν εις την περιοχήν Τριπόλεως, ίνα συγκεντρώσω όπλα προς δημιουργίαν αντιστάσεως.
Την ηκούσαμε είπα ευτυχώς ή δυστυχώς, διότι η σειρά των θυμάτων και τα πλήγματα, τα οποία επέφερεν αυτή η αποδοχή εις την φωνήν του Λαού είναι τέτοια, ώστε σήμερα, αν μου έλεγαν να ξανανεβώ στο βουνό, να επαναλάβω το θλιβερό πείραμα, το οποίον ετελείωσε με την δολοφονίαν του Ψαρρού, δεν θα το επιχειρούσα.
Οφείλω να δώσω μίαν μικράν εικόνα των γεγονότων:

Η οργάνωσίς μας είχε δύο σκοπούς: την εθνικήν και κοινωνικήν απελευθέρωσιν. Το πρόγραμμά μας εδημοσιεύθη και δεν θα σας κουράσω. Ο πρωταρχικός κοινωνικός μας σκοπός ήτο, ότι δεν θα ασκήσωμεν ουδεμίαν πολιτικήν βίαν επί των οπαδών μας. Επανειλημμένως δε ο ίδιος είπα εις τους οπαδούς μας, ότι είμεθα σύμμαχοι διά τον πρώτον σκοπόν, διά την Εθνικήν απελευθέρωσιν. Εάν μετά την Εθνικήν απελευθέρωσιν, όταν θα διαλυθούν τα σώματα, η ηγεσία της ΕΚΚΑ θα έχη αποκτήση την εμπιστοσύνην, τότε θα είμεθα εις το δεύτερον στάδιον της επιβολής μιάς κοινωνικής μεταρρυθμίσεως.
Η στάσις μας, αλλά και ο τρόπος με τον οποίον διεξαγάγομεν άνευ βίας, άνευ τρομοκρατίας, πιστοί εκτελεσταί των διαταγών της Μ. Ανατολής μας είχε δώσει ένα κύρος τέτοιο, ώστε, νομίζομεν ότι ήτο πανθομολογούμενον γεγονός εις την Αθήνα, είμεθα μικροί, αλλά ηθικώς μεγάλοι.

Η ιστορία των σχέσεών μας με το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, νομίζω, ότι είναι μία ζώσα απάντησις εις τους ισχυρισμούς του κ. Ρούσου μετά, την άτυχη διάλυσιν αυτών των σωμάτων εις την Μακεδονίαν. Και αυτό οφείλω να υπογραμμίσω, ότι και εκεί παραχωρήσαμε την εφημερίδα μας «Ελευθερία» εις το ΕΑΜ. Θέλω να σας είπω, τι πνεύμα συνεργασίας μας διείπε και εξηκολούθησεν η«Ελευθερία» εις την Θεσσαλονίκην και την εχρηματοδοτούσαμε με τα μέσα, τα οποία ευρήκαμε.
Εν έτει 1943 απεφασίσθη η δημιουργία ανταρτικών σωμάτων εις την περιφέρειαν Ναυπάκτου, διότι ενομίζομεν, ότι η περιφέρεια Ναυπάκτου δεν ήτο στρατιωτικός στόχος και ότι οτόπος ήτο κατάλληλος διά τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά και διά την παρακολούθησιν των κινήσεων του εχθρού.

Ο μακαρίτης Ψαρρός εβγήκε στο βουνό. Εθεώρησε καθήκον του να επισκεφθή τον τότε αρχηγόν του ΕΛΑΣ, του εδήλωσεν ότι είχεν έλθει να κάμη σώματα, του εκοινοποίησε το πρόγραμμά του και του είπε, ότι ήθελε μία στενή συνεργασία.

Η απάντησις του Άρη ήτο μία ατελείωτος σειρά υποσχέσεων, ότι ήτο σύμφωνος, ότι θα βοηθούσε και ότι ο μόνος σκοπός ήτο η εκδίωξις του εχθρού.
Την 10.5.1943 ελήφθη διαταγή του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής προς εκτέλεσιν επιχειρήσεως. Η διαταγή μάλιστα περιείχε και το εξής περίεργον σημείον: Μέρος του οπλισμού του 5/42 να παραδοθή εις το ΕΑΜ, διότι επρόκειτο να γίνη επιχείρησις από κοινού και ότι ο οπλισμός του ΕΑΜ εθεωρείτο ανεπαρκής. Εκαλείτο δε ο συνταγματάρχης Ψαρρός να συναντηθή μετά του ΕΑΜ, όπου θα εγίνοντο τα τελικά σχέδια διά την εκτέλεσιν της επιχειρήσεως αυτής.

Πράγματι, την 13ην ο Ψαρρός αφίχθη, κατηρτίσθησαν τα σχέδια και έμειναν σύμφωνοι. Αντήλλαξαν συνθήματα και παρασυνθήματα και ο μέν Άρης είχε θέσιν εις το Μαυρολίθαρο, οι δε άλλοι εις το Τιγάνι και κατόπιν έπεσαν οι άνδρες να κοιμηθούν.
Την νύκτα τμήματα του ΕΛΑΣ περιεκύκλωσαν τας οικίας των ανδρών και έθεσαν τους Αξιωματικούς υπό κράτησιν. Ο Άρης ο ίδιος έφθασε κατόπιν στο χωριό. Παρατηρηθείς υπό τουΨαρρού διά τα διατρέξαντα, απήντησεν ότι είχε διαταγάς της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΑΜνα προβή εις τον αφοπλισμόν.
Εζητήθη μία προσχώρησις όλων των Αξιωματικών εις τον ΕΛΑΣ. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός ηρνήθη και εκρατήθη αιχμάλωτος. Ο αντισυνταγματάρχης Λαγγουράνης υπέγραψε δήλωσιν και αφέθη ελεύθερος.
Εις το Μαυρολίθαρο έφθασε ο τότε Ταξίαρχος (Μάϊερς) να δη τι συμβαίνει και πως ήρχισεν ο εμφύλιος πόλεμος.
Ο Ψαρρός είπε τότε μπροστά στον Άρη: «Ξέpεις ότι κηpύσσεις τον εμφύλιoν πόλεμον;».
Ο δε Άρης απήντησε: «Εκηρύχθη προ πολλού».
«Κτυπήσατε και αφωπλίσατε ένα τμήμα του στρατού Μέσης Ανατολής», του είπεν ο Ψαρρός
και ο Άρης απήντησε: «Είμεθα ο μόνος στρατός της Μέσης Ανατολής».

Κατόπιν ισχυροτέρας πιέσεως της Αγγλικής Αποστολής αφέθη ελεύθερος ο Ψαρρός και επέστρεψεν ο στρατηγός Σαράφης με τον Τζίμα. Αφού το όλον γεγονός εξητάσθη εκ νέου, εις το Καρπενήσι, απεφασίσθη η επανίδρυσις του τμήματος και εδόθη εις το επεισόδιον ο χαρακτηρισμός μιάς «παρεξηγήσεως». Ο Ψαρρός ανεχώρησεν εκ νέου, εδημιούργησεν τμήματα εδέχθη ρίψεις αγγλικάς διά τον εξοπλισμόν και ήρχισεν να συντάσσεται εις τμήμα επιθετικόν. Συνεκεντρώθη εις θέσιν Ταράτσα της Γκιώνας.

Εν τω μεταξύ εις τας Αθήνας, εζητήσαμεν από την Κεντρικήν Επιτροπήν του ΕΑΜ αν υπήρχεν καμμία αντίρρησις -είχαμε την λεmότητα- αν ήθελαν να αγωνισθούμε εναντίον του κοινού εχθρού και μας απήντησαν, ότι δεν υπήρχεν ουδείς λόγος, να μην υπάρχουμε και εμείς εις τα βουνά.

Την 20ην Ιουνίου επληροφορήθημεν συγκέντρωσιν σοβαράν του ΕΛΑΣ εις την περιφέρειαν της Ταράτσας, υπό την αρχηγίαν του Λοχαγού Γεωργιάδη. Εστείλαμε ένα τηλεγράφημα και εζητήσαμε διά την αποφυγήν συρράξεως την επέμβασιν της Αγγλικής Αποστολής, δηλώσαντες, ότιαν μας επιτεθή το ΕΑΜ θα επιτιθέμεθα και εμείς».
Την 23ην Ιουνίου έλαβεν ο Ψαρρός τελεσίγραφον του Νικηφόρου, ο οποίος έλεγεν ότι το τμήμα θα διαλυθή η δε τύχη των θα εξαρτηθή από τον ΕΛΑΣ. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός ηρνήθη. Έγινε μάχη, η οποία διήρκεσε όλην την ημέραν, κατά την διάρκειαν της οποίας απεκρούσθησαν τα τμήματα του ΕΛΑΣ. Αλλά ο μακαρίτης Ψαρρός δεν ήθελε ποτέ να υπάρξη εμφύλιος πόλεμος και απεφάσισε την διάλυσιν του Σώματος και την αποστολήν των αξιωματικών εις τας Αθήνας. Ο ίδιος επήγεν εις το Αίγιον.

Αρχίζει η πρώτη φάσις της δημοκρατικής οργανώσεως της ελευθερίας του πνεύματος, η οποία υπήρχεν εις το Βουνό.
Επείσθησαν οι άνδρες να παραδώσουν τον οπλισμόν. Εσημειώθησαν μερικαί ταραχαί και ο Λοχαγός Δικαίος (Κούτρας) εδιώκετο ως κοινός ληστής. Επ' αυτού υπάρχει έκθεσις της Αγγλικής Στρατιωτικής Αποστολής.
Εις το Αίγιον αφίχθη Άγγλος αξιωματικός, ο οποίος παρεκάλεσεν εκ μέρους του Ταξιάρχου και της Στρατιωτικής Αποστολής τον Ψαρρόν να έλθη εις την θέσιν του. Του είπεν, ότι διαβιβάζει την σκέψιν, ότι θα τιμωρηθούν αυστηρώς οι ένοχοι του ΕΛΑΣ και εξέφρασε την ανάγκηυπάρξεως εις το βουνό, ανθρώπων της στρατιωτικής αξίας του και θάρρους.

Ενθυμούμαι μίαν συνομιλίαν τραγικήν με τον Ψαρρό εκείνην την ημέραν. Εγώ υποστήριξα ότι πρέπει να πάμε προς συνάντησιν του Έντυ στο (...) (κενό στενογράφησις) νομίζω. Του είπα, ότι θα μπούμε σε εμφύλιο πόλεμο. Τον έπεισα, κακώς τον έπεισα.
Την 27ην Ιουλίου μας εδέχθη η Αγγλική Στρατιωτική Αποστολή, μας έταξε τα πάντα εκείνην την ώραν. Ηρνήθημεν και ηρνήθημεν, διότι ηθέλαμε να έχωμεν την συγκατάθεσιν του ΕΛΑΣ. Σχεδόν αμέσως, κατόπιν είδα τον στρατηγόν Σαράφην, τον Τζίμαν και τον Σαμαρινιώτην (Σ.Ε. εννοεί τον Άρη γιατί Τζίμας και Σαμαρινιώτης ήσαν ταυτοπρόσωποι) και τους είπα: «Θέλετε, Κύριοι, να ξαναφτιάξουμε αυτά τα σώματα; Θέλετε να αγωνισθούμε ή δεν θέλετε; Προϋπόθεσις όμως της θελήσεως αυτής είναι να τιμωρήσετε τους υπευθύνους και ότι εις το μέλλον θα έχωμεν την εγγύησιν της πλήρους συνεργασίας, άνευ προστριβών".
Ομοφώνως οι κ.κ. στρατηγός Σαράφης, Τζίμας και Σαμαρινιώτης μου είπαν ότι παρίστατο ανάγκη υπάρξεως του Σώματος αυτού. Εις την συζήτησιν του Γεν. Στρατηγείου την ημέραν εκείνην επροτάθη ο ταχύτερος εξοπλισμός του τμήματος και έλαβαν την υποχρέωσιν το ΕΑΜ, αφ' ενός να τιμωρήση τους υπευθύνους, αφ' ετέρου να επιστρέψη εις το 5/42 τον οπλισμό των 200.

Εζητήθη από την Αγγλικήν Στρατιωτικήν Αποστολήν, προς αποφυγήν προστριβών εις την περιφέρειαν αυτήν, η ανάθεσις εις τον συνταγματάρχην Ψαρρόν της Αρχηγίας. Το εδέχθη ο ΕΛΑΣ. Απεφασίσθη η αναχώρησις. Ο μακαρίτης συνταγματάρχης Ψαρρός έσπευσεν προς ανασυγκρότησιν του τμήματος και παρέμεινα εγώ εις την Νερ6ϊδαν. Εις την Νεράϊδαν αφίχθη η Αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ, επί κεφαλής της οποίας ήτο ο Γραμματεύς του Κ.Κ.
Ο κ. Σιάντος προσεκάλεσε τον Ψαρρόν εις μίαν σύσκεψιν. Την παραμονήν μας είπαν, ότι δεν δέχεται την ανασυγκρότησιν του τμήματος, και ότι ούτη εθεωρείτο περίεργος και στάσις εχθρική απέναντι του ΕΑΜ.

Μας είπεν, επίσης: «Εφ' όσον θέλετε να πολεμήσετε ελάτε σε μας». Και μας είπεν, εις το τέλος: «Στο κάτω - κάτω της γραφής γιατί δεν μπαίνετε στο ΕΑΜ;». Του απαντήσαμεν ότι οι Αντιπρόσωποι ενέκριναν την σύστασιν αυτήν και αυτός μας είπεν: «Εγώ και η Κεντρική Επιτροπή των Αθηνών είμεθα αι ρυθμισταί της καταστάσεως».
Αυτά θέλω να σας πω, για να σας αποδείξω, ποίον σκόπιμον χάος υπάρχει εις την οργάνωσιν αυτήν.

Ο κ. Ρέντης μας ανέφερε μίαν επιστολήν, εις την οποίαν διαιρούνται οι Έλληνες εις ΕΑΜίτες και Γκεσταπίτες.
Μας είπεν ο Σιάντος, γιατί δεν μπαίνεις εις το ΕΑΜ; Του είπαμεν ότι δεν μπαίνουμε στο ΕΑΜ για δύο λόγους Αφ' ενός, πρόκειται να στρατολογήσωμε τα πρόσωπα εκείνα, τα οποία διά τον φόβον του κομμουνισμού δεν εισέρχονται εις το ΕΑΜ και αφ' ετέρου, διότι νομίζομεν, ότι μόνοι είμεθα εις θέσιν να κρίνωμεν τας ανάγκας του Απελευθερωτικού Αγώνος.
Ο κ. Σιάντος εξεμάνη και είπεν: «Πας τις αρνούμενος να συνεργασθή με το Κ.Κ. θα θεωρηθή Γκεσταπίτης».

Ηναγκάσθην να φύγω και επέστρεψα προς τον Ψαρρόν.
Αυτό το επεισόδιον είναι μόνον μία ντοκουμεντασιόν διά την επιστολήν του κ. Ρέντη.

Εφύγαμε για την Αίγυπτον. Εις την Αίγυπτον είναι παρόντα μέλη της Αποστολής, νομίζω ότι ουδείς εκ μέρους της τότε Αποστολής και του ΕΑΜ, είχε το παραμικρόν παράπονον ή την υπόνοιαν ότι το μέτωπόν μας ήτο ενιαίον και όμως παρ' όλα τούτα την ιδίαν εποχήν, καθ' ην ο ΕΔΕΣ, η ΕΚΚΑ και το... υπεστήριζαν μίαν άποψιν των Συμμάχων και της τότε Κυβερνήσεως του Καιρου, το ΕΑΜ προέβη εις την διάλυσιν δύο εκ των ομάδων μας εις την Πελοπόννησον ακριβώς τηνεποχήν εκείνην. Εννοείται, ότι η διάλυσις έγινεν με όλας τας γνωστάς μεθόδους.

Εφθάσαμεν εις την Ελλάδα τον Σεπτέμβριον. Προτού, όμως, φθάσωμεν συνέβη το εξής περίεργον. Ο κ. Ρούσσος και ο κ. Πρόεδρος (Γ. Παπανδρέου) μας ωμίλησαν διά συμμαχικόν αγώνα. Επρόκειτο να παραδοθή η φρουρά του Λιδωρικίου, η Ιταλική φρουρά εξ 650 ανδρών. Τμήματα δικά μας κατέβηκαν και επρότειναν να παραδοθή η φρουρά εντός ωρών. Τότε ενεφανίσθησαν τμήματα το ΕΛΑΣ και ο Καθηγητής Πάνος εδήλωσεν το εξής: «Δεν έχετε δικαίωμα να εμφανισθήτε εις την κοιλάδα και αν θέλετε να επιτεθήτε εναντίον των Ιταλών θα σας κτυπήσωμεν ημείς».
Και αυτό, διότι εφοβείτο ο ΕΛΑΣ, ότι τα 650 τουφέκια των Ιταλών θα εμπλούτιζαν την ΕΚΚΑ. Αλλά η κατάστασις, όταν έφθασα, ήτο έτι χειροτέρα. Η δικαιολογία ήτο η εξής: Ένα τελεσίγραφο του συνταγματάρχου Ζούλα, ότι εφ' όσον εξακολoυθoύν αι συνομιλίαι εις την Αθήνα δια συνεννόησιν με το ΕΑΜ, θεωρώ πάσαν στρατολογίαν ως παράνομον και εχθρικήν πράξιν.

Επήγα έως εκεί με τον παριστάμενον εδώ κ. Ρούσον, είδα τον Ζούλα και τον ερώτησα: «Υπεγράψαμεν συμφωνητικόν; Είμεθα μέλη του Κοινού Στρατηγείου; Αν σήμερα διεξάγωνται ομιλίαι δεν μπορείτε να μας εμποδίσετε». Ήρχισε τότε να μου αναπτύση μίαν επιχειρηματολογίαν, ότι θα παρεμποδίζαμε τα σχέδια της καθόδου εις τας Αθήνας και ότι έπρεπε να διατηρηθή η οδός Αθηνών.
Ετελειώσαμεν το επεισόδιον αυτό και αρχίζει ο εμφύλιος πόλεμος την lOην Οκτωβρίου, με τον ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ. Ημείς συμπαθώς εβλέπαμε τον αγώνα του ΕΑΜ, διότι ενομίζαμεν ότι υπήρχεν έδαφος συνεννοήσεως και υπήρχεν μία ιδεολογική συγγένεια μεταξύ μας και διότι ενομίζαμεν ότι τω όντι υπήρχε μία συνεργασία του ΕΔΕΣ μετά του εχθρού.
Ο Ζούλας μας έστειλεν άλλο τελεσίγραφον. "Αν δεν εκδηλωθήτε μαζί μας, είσθε εναντίον μας και θα διαλυθήτε".

Έρχονται τώρα μία σειρά επεισοδίων, με τα οποία δεν θέλω να σας κουράσω. Έρχεται η κατάληψις του Λιδωρικίου. Αμέσως τελεσίγραφον. Εζητήσαμε την έκθεσιν εις τας τρεις οργανώσεις, αι οποίαι είχαν υπογράψει, εζητήσαμεν εις την περιφέρειαν Λειβαδιάς κλπ. Η απάντησιςτου ΕΑΜ ήτο ότι αν τολμήσουμε να στείλουμε τμήματα η πράξις θα θεωρηθή εχθρική και ότιπάσα άλλη ενέργεια πρέπει να θεωρηθή ύποπτος. Παρ' όλα αυτά ο Λαός εψήφισεν υπέρ ημών εις τας εκλογάς.

Ρούσος: Μήπως αυτό είναι εναντίον της δημοκρατικότητος;
Καρτάλης: Καταργήσατε μίαν Επιτροπήν. Επήγατε και εσπάσατε στο ξύλο όλην την περιφέρειαν. Την παραμονήν των εκλογών εις την Άμφισσαν συνελάβατε τέσσερις υποψηφίους κοκ. Αυτό ήτο η δημοκρατικότης της οργανώσεως;

Έρχεται το δεύτερον περίεργον φαινόμενον, το περιεχόμενον του τελεσιγράφου του ΕΑΜ. Διετάχθημεν υπό του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής να προβώ μεν εις την απελευθέρωσιν Άγγλων αιχμαλώτων. Μετά την κατάληψιν της Λέρου και της Δωδεκανήσου, αριθμός Άγγλων αιχμαλώτων εκομίζετο εις Γερμανίαν. Η διαταγή ήτο να προβώμεν εις σαμποτάζ, να επιτεθώμεν εναντίον της φρουράς και να απελευθερώσωμεν περί τους χιλίους Άγγλους αιχμαλώτους.

Το τμήμα μας εξεκίνησε και έλαβε θέσιν μάχης την 2.12.43 εις την γραμμήν προς το... υπό δυσκολωτάτας συνθήκας, διότι έπρεπε να έχωμεν επαφήν ασυρμάτου με το Κάϊρον. Όταν ετάχθημεν εις την περιφέρειαν αυτήν, περιμέναμε δύο - τρείς ημέρας, όπου εμφανίζεται ο συνταγματάρχης Ζούλας, ο οποίος δίδει το εξής σύνθημα: «'Η θα αποσυρθήτε από την γραμμήν αυτήν ή θα σας κτυπήσω». Ο Άγγλος του είπεν, ότι εκτελούμε διαταγήν του Συμμαχικού Στρατηγείου. Η απάντησις ήτο ότι: «εγώ δε γνωρίζω παρά τας διαταγάς του Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, οι Άγγλοι αιχμάλωτοι, ας μείνουν αιχμάλωτοι».

Εδώ κάμνω μίαν παρένθεσιν, ότι είχε διαταγήν και το ΕΛΑΣνα παραλάβη το τραίνο αυτό. Δεν θέλω να αναφέρω ονόματα αξιωματικών. Είχε διαταχθή και το ΕΛΑΣ, αλλά μου εδήλωσαν, ότι είχαν εντολήν να μη προβούν εις την πράξιν αυτήν.

Ερχόμεθα τώρα εις την τελευταίαν φάσιν του δράματος αυτού: Το ΕΛΑΣ, και νομίζομεν ότι θα είναι πλέον πεποίθησις της συνδιασκέψεως αυτής, είδε μετά τον εμφύλιον πόλεμον και την αποτυχίαν της επιθέσεως εναντίον του Ζέρβα, ότι δεν μπορεί να μονοπωλήση τον αγώνα. Αμέσως εζήτησε την άμεσον μονοπώλησιν του αγώνος αυτού και επρόκειτο να δημιουργήση μίαν Κυβέρνησιν των Βουνών, εις την οποίαν εκαλούντο οι τρεις οργανώσεις και οι λοιποί. Επήγαμε προς συνάντησιν των Αντιπροσώπων του ΕΑΜ εις το... και εις την Πλάκα. Προηγήθη μία συνάντησις εις το Κεράσοβο μετά του Γραμματέως κ. Σιάντου και λοιπών μελών της Απελευθερωτικής Επιτροπής ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Εκεί μας έθεσαν το εξής ερώτημα: «Δέχεσθε να κάμωμε μίαν Επιτροπήν του Βουνού;» Η απάντησις μας ήτο: «Δεχόμεθα να κάμωμεν μίαν Επιτροπήν υπό τον όρον, ότι η Επιτροπή θα ήρχετο εις συνεννόησιν μετά των πολιτικών Κομμάτων και Κυβερνητικού συγκροτήματος Καΐρου. Δια να μη δημουργηθή η διάσπασις της ενιαίας Διοικήσεως.

Επήγομεν εις την Πλάκαν. Φαντάζομαι ότι οι περισσότεροι των Αντιπροσώπων έχουν γνώσιν αυτού. Δύο θέματα ήσαν τα κύρια: Η ενοποίησις του στρατού και η δημιουργία Επιτροπής. Η θέσις της ΕΚΚΑ ήτο σαφής. Δεχόμαστε να κάμωμεν μίαν διαπραγμάτευσιν. Απεκρούσθη η προθεσμία των 10 ημερών. Μας εζήτησαν την δέσμευσιν, ότι, εάν αποτύχωμεν, να προβώμεν εις την ίδρυσιν μιάς Κυβερνήσεως. Η απάντησίς μας ήτο να δούμε το λαϊκόν αίσθημα και ύστερα να αποφασίσωμεν. Όλα αυτά όμως αποκρούσθησαν.

Το δεύτερον σημείον ήτο η ενοποίησις του στρατού. Το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, αυτό το οποίον δεν επέτυχε διά της πιέσεως και συγχωνεύσεως, εζήτησε να το επιτύχη διά της πλαγίας οδού. Μας εζήτησαν να ευρύνωμεν το Επιτελείον. Ηρνήθημεν. Και έφθασα να προτείνω μίαν μέσην λύσιν δύο πρός ένα - ένα και η οποία έγινεν αποδεκτή.

Το ζήτημα προσέκρουσεν, όμως, εις την διοίκησιν των μονάδων Ηπείρου, διότι εκεί ζητούσαμε μίαν συνδιοίκησιν εις όλα τα τμήματα. Η ριζική διαφωνία ήτο, ότι ηρνήθημεν να προβώμεν εις την ίδρυσιν μιάς Κυβερνήσεως, χωρίς να έχωμεν καμμίαν διαπραγμάτευσιν μετά των συμμάχων, μετά των Κομμάτων και του συγκροτήματος Καΐρου

.
Περί την l0ην Απριλίου, όταν έφθασα στην Αθήνα, ήλθα εις επαφήν με διαφόρους πολιτικούς. Είχα την ευχαρίστησιν να δω και τον κ. Καθηγητήν, διά να δούμε πως ήτο δυνατόν να διαρθωθή η κατάστασις. Αντελήφθην την αλλαγήν της ατμοσφαίρας απέναντι της ΕΚΚΑ.
Εις το ΕΑΜ υπήρχεν ένα συγκρότημα, το έλεγαν συγκρότημα της Σοσιαλιστικής Ενώσεως υπό τον Αρχηγόν Ρουσόπουλον, ο οποίος είχεν εκδηλώσει την επιθυμίαν να φύγη από το ΕΑΜ και να συγχωνευθή μαζί μας. Με το τάκτ, το οποίον χαρακτηρίζει τον Καθηγητήν Ρουσόπουλον, έφθασεν εις το σημείον να καλέση τον Αντιπρόσωπον του Κ.Κ. και να του δηλώση, ότι πρόκειται να φύγη από το ΕΑΜ και να συνεργασθή με την ΕΚΚΑ.
Του το είπε καθαρά εις την πρώτην συνάντησιν, ότι μέχρι τούδε η στάσις της ΕΚΚΑ υπήρξεν άψογος, αλλά σας συνιστώ να είσθε επιφυλακτικοί και να βαδίσετε με προσοχήν, διότι η τύχη της ΕΚΚΑ είναι πολύ αβεβαία.

Εξ αυτών των γεγονότων μπορούμε να συμπεράνωμε δύο τινά: Αφ' ενός μεν δύο ή μάλλον τρεις επιθέσεις και καμμιά δεκαπενταριά τελεσίγραφα ήσαν άδικα και αφ' ετέρου διότι δεν εδώσαμε εμείς αυτό το ηθικόν κύρος, το οποίον σας περιεγράψαμε, εις το ΕΑΜ, διά να σχηματίση την πολιτικήν Επιτροπήν του Βουνού. Αυτή η άρνησις μας, η οποία εστηρίζετο εις λογικά επιχειρήματα, εθεωρήθη θανάσιμον έγκλημα και απεφάσισε πλέον την διάλυσίν μας.
Από κει και πέρα αρχίζει η πρωσσική σκηνοθεσία. Η σκηνοθεσία είναι μάλλον πιστή αντιγραφή Γερμανικών μεθόδων. Γνωρίζομεν ότι, όταν επρόκειτο να αρχίση η επίθεσις ήνοιγε το μπαράζ του πυροβολικού του Γκαίμπελς, οι συκοφαντίες, το συνοριακόν επεισόδιον, το οποίον δίδει την αφορμήν της κατακτήσεως και κατά μαθηματικόν τρόπον εξελίσσεται το δράμα.

Συλλαμβάνεται η Επιτροπή μας. Ζητάμε χρήματα, μας λέγουν, (Σ.Σ. Προφανώς πρόκειται για τις οικονομικές ενισχύσεις της Συμμαχ. Αποστολής) ότι οι κύριοι είναι ύποπτοι συνεργασίας μετά του εχθρού. Αρχίζει η συστηματική παρεμπόδισις του ανεφοδιασμού των τμημάτων. Κατάσχονται διάφορα αυτοκίνητα υπό το πρόσχημα, ότι δεν μπορούμε να τα εφοδιάσουμε.
Επακολουθεί ένα τελεσίγραφον. Το 16ον ίσως. Ο Λοχαγός Δεδούσης να παραδοθή στο ΕΑΜ προς εκδίκασιν, διότι εις αντίποινα συλλήψεως της ... ο Δεδούσης είχε προβή εις την σύλληψιν των υπευθύνων.
Ο συμπολίτης μου κ. Πορφυρογένης εις προσωπικήν συνομιλίαν, μου εξεφράσθη εναντίον του Δεδούση. Οφείλω να δώσω μίαν μικράν εξήγησιν.
Ο Δεδούσης είναι από τους λίγους Αξιωματικούς, που κατά την υποχώρησιν, μετά την εισβολήν, κατέστρεψε το αντιαεροπορικόν, το οποίον είχεν και δεν το παρέδωσεν εις τον εχθρόν. Ο Δεδούσης συνελήφθη, διότι ηθέλησεν να περισυλλέξη όπλα εις την περιφέρειαν Παρνασσίδος. Υπέστη μαρτύρια εις τας φυλακάς, τα οποία ουδείς μέχρι σήμερον υπέστη.

Πρόεδρος (Γ. Παπανδρέου): Συνηντήθημεν εις τας φυλακάς με τον Δεδούσην και έχω την εντύπωση, ότι είναι ένας Έλλην που βγαίνει από την πινακοθήκην του 21.
Καρτάλης: Περιττόν να σας είπω, ότι δεν συμφωνούσα με τον Δεδούσην, διότι ήτο Βασιλόφρων. Είχον υπογράψει ότι οι αξιωματικοί και οι άνδρες είναι ελεύθεροι και νομίζω, ότι δεν ήταν πολύ ολίγον Δημοκρατικοί. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός, τον οποίον χαρακτηρίζει η φιλία και αλληλεγγύη με τους άνδρας, αρνείται. Εζητήθη η έκδοσις του Δεδούση. Ο συνταγματάρχης Ψαρρός αρνείται. Ο Δεδούσης ευρίσκετο εις το χωριό επάνω και μάλιστα γλεντούσεν εις το σχολείο.

Ξαφνικά την ... Απριλίου την νύκτα κυκλώνεται το χωριό από το 13ον Τάγμα του ΕΛΑΣ. Αντάρτης, ο οποίος εσrάλη να πάρη κρασί, δεν επισrρέφει, διότι εσφάγη από το Τάγμα του ΕΛΑΣ. Αρχίζουν οι πυροβολισμοί. Διετάχθη επίθεσις και κατόπιν τούτου ο Ψαρρός κηρύσσει τον στρατιωτικόν νόμον. Ακριβώς διά να μην δημιουργήση την εντύπωσιν επιθέσεως. Το ΕΛΑΣ ισχυρίσθη όπως πάντοτε, ότι εμείς είχαμε την πρόθεσιν επιθέσεως. Αλλά ο παράφρων, ο γκεσrαπίτης, ο Δεδούσης επρόκειτο να διαλύση το ΕΑΜ! Η δύναμις του Δεδούση ήτο ακριβώς 100 άνδρες. Νομίζει το ΕΛΑΣ, το οποίον αναλόγως της εποχής και των γεγονότων αναβιβάζει την δύναμιν μέχρι και τριάντα χιλιάδων, ότι θα ήτο δυνατόν ο δυσrυxής Δεδούσης να διαλύση το ΕΑΜ και το ΕΛΑΣ με 100 άνδρες;
Είναι τόσον αφελείς να νομίζουν ότι, προκειμένου να επιτεθώμεν, διά να πραγματοποιήσωμν διάλυσιν, θα περιμένωμεν την εποχήν αυτήν και δεν θα επιτιθέμεθα κατά την εποχήν που ήσαν αγκιστρωμένoι, ή νομίζουν οι κύριοι ότι δεν τους προσεφέραμεν την μεγίσrην υπηρεσίαν να καλύψωμεν τα νώτα των εναντίον των Γερμανών; Τέλος, η δικαιολογία ότι επρόκειτο να διαλύσωμεν το ΕΑΜ δεν στηρίζεται.

Αποφασίζεται η ίδρυσις Επιτροπής. Αίρεται ο στρατιωτικός νόμος.
Την 13ην Απριλίου αναφέρεται μεγάλη συγκέντρωσις των τμημάτων του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Την 17ην έλαβον τηλεγράφημα. Γίνεται η καταγγελία των γερμανοφίλων σroιxείων. Διαλύεται η δύναμις του 5/42. Και έως εδώ η αφήγησις είναι μία αφήγησις...
Ο Ψαρρός ευρίσκεται απομεμονωμένος. Ευρίσκεται μεταξύ άλλων αξιωματικών. Ο Ψαρρός είπεν: «Προκειμένου να συλληφθώ, να συλληφθώ από το ΕΑΜ. Δεν θέλω να διατρέξω τον κίνδυνον να συλληφθώ από τους Γερμανούς, διότι συλλαμβανόμενος από το ΕΑΜ, ίσως μπορέσω να σώσω και τους αιχμαλώτους, οι οποίοι ευρίσκονται εκεί αυτήν την στιγμήν». Ο Ψαρρός συνελήφθη, ωδηγήθη εις μίαν χαράδραν, εσφάγη και ετάφη από τους χωρικούς του Αγίου Γεωργίου.

Αυτό ήτο το τέλος του μεγάλου δράματος, του οποίου το κύριον πρόσωπον υπήρξεν εις εκ των αρμοδιωτέρων, καλυτέρων και πλέον Kαλoπίσrων Ελλήνων Αξιωματικών. Εθεώρησα περιττόν να σας αναφέρω, κύριοι Σύνεδροι, και διαφόρους επισroλάς, αι οποίαι αντηλλάγησαν κατά την διάρκειαν του επεισοδίου. Τελεσίγραφον να προσχωρήσωμεν εις το ΕΑΜ, μία επιστoλή του Μπακιρτζή κλπ. Όλα αυτά δεν τα αναφέρω, διότι δεν παίζουν ρόλον.
Η σειρά αυτή των γεγονότων, ο σκελετός, η δραματική αυτή ιστoρία, δίδουν ανάγλυφον εικόνα των τελευταίων σrιγμών του συνταγματάρχου. Αλλ' ας θεωρηθή όλη αυτή η υπόθεσις μία αδικία, μία σειρά τραγικών συμπτώσεων και τραγικών συμβάντων.

Τα τρία στάδια του αντιστασιακού αγώνος του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.


Νομίζω, ότι πρέπει να εξετάσω την όλην υπόθεσιν του Απελευθερωτικού Αγώνος του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ υπό μίαν μεγαλυτέραν και συσrηματικωτέραν όψιν.
Διατείνομαι αυτήν την σrιγμήν, ότι το ΕΑΜ βαδίζει προς κατάληψιν της εξουσίας και ως εκ τούτου αι συμπτωματικαί δηλώσεις πρέπει να είναι σαφείς. Προτού εισέλθω εις την συστηματικήν ανάλυσιν αυτής της υποθέσεως, νομίζω ότι, πρέπει να υποδιαιρέσωμεν την περίοδον του ανταρτικού αγώνος από απόψεως εκδηλώσεως εις τρεις περιόδους.
1) Μίαν περίοδον από την δουλείαν μέχρι του Στάλιγκραντ.
2) Μεταξύ Στάλιγκραντ, Φεβρουάριος του 43 και Aύγoυσroς - Σεπτέμβριος του 1943. Αυτή
είναι η περίοδος της εκδηλώσεως των πολιτικών σκοπών του, και
3) Η περίοδος του εκδήλου εμφυλίου πολέμου.

Εξέχασα κατά την αφήγησίν μου να σας αναφέρω ένα ασήμαντον, αλλά πολύτιμον σημείον διά την ανάγλυφον υπογράμμισιν των ισχυρισμών του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, ότι συνεργαζόμεθα με τον εχθρόν αμέσως ή εμμέσως.
Τον Νοέμβριον του 1943 αφίχθη εις Άμφισσαν απεσταλμένος του Γερμανικού Διοικητού, ο οποίος εζήτησεν να έλθη εις επαφήν μαζί με ένα Αξιωματικόν του 5/42. Του απήντησα, ότι μόνον μίαν συζήτησιν μπορούμε να έχωμε με τον Γερμανόν Διοικητήν: Την άνευ όρων παράδοσιν.

Εκάλεσα κατόπιν τον Αντιπρόσωπον του ΕΑΜ, του ανεκοίνωσα το διάβημα και του είπα να προσέξη, διότι μπορεί η Γερμανική προπαγάνδα να προσπαθήση να μας διασπάση και να δημιουργήση την εντύπωσιν επαφής μετά του εχθρού. Αυτό είχε κοινοποιηθή και εις την Αγγλικήν στρατιωτικήν αποστολήν εντός της ημέρας. Το θέμα, το οποίον πρέπει να αποδειχθή, είναι ότι το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ αποβλέπει εις την κατάληψιν της εξουσίας.
Το πρώτον στάδιον είναι το στάδιον της παραλλήλου συνεργασίας με την Κοινήν Γνώμην. Εις αυτό το σημείον οφείλω να είπω κ. Πρόεδρε, ανασκευάζων την γνώμην σας, ότι ο Ελληνικός Λαός πάντοτε είχε φρόνημα. Ο Ελληνικός Λαός δεν εχρειάζετο ενθάρρυνσιν την εποχήν εκείνην.

Το δεύτερον στάδιον είναι το στάδιον, που ενόμισεν ότι επίκειται η απελευθέρωσις της Ελλάδος, διότι, λόγω των μεγάλων επιτυχιών των συμμάχων μας Ρώσων, η κατάρρευσις της Γερμανίας ήτο βεβαία. Απέβαλεν την προσωπίδα το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και ήρχισε να πολιτεύεται κομματικώς. Είναι εποχή θλιβεράς ιστορίας εναντίον όλων των πολιτικών ομάδων και επιβολής κομματικής διοικήσεως.
Υπάρχει όμως ένας ενδοιασμός, υπάρχει και μία ανάγκη. Η ενίσχυσις εκ μέρους της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής. Γι' αυτό η στάσις του ΕΑΜ ήτο μεν επιθετική αλλά επιθετική εντός των ορίων ή μάλλον εντός των ορίων της ανάγκης ανεφοδιασμού εκ μέρους της Αγγλίας.

Η τρίτη περίοδος αρχίζει από τον Αύγουστον. Τρία γεγονότα έχουν συμβή.
1ον) Αφ' ενός μεν λόγω παραδόσεως των Ιταλικών ενόπλων δυνάμεων η ανάγκη ανεφοδιασμού του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ δεν ήτο επιτακτική.
2ον) Η πράξις υπ' αριθμ. 3, η οποία προέβλεπε την ελευθέραν εκδήλωσιν του πολιτικού φρονήματος της Χώρας δι' εκλογών, είχεν αποδείξει κατά τους μήνας Αύγουστον και Σεπτέμβριον την αντίθεσιν του Ελληνικού Λαού προς το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
3ον) Η συνθηκολόγησις της Ιταλίας εδημιούργησεν την εντύπωσιν, ότι η ώρα της απελευθερώσεως επέκειτο. Ήτο ανάγκη άρα το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ να κυριαρχήση εις την ύπαιθρον Χώρον.
Εις το πρώτον στάδιον μέχρι του Στάλιγκραντ βλέπομεν το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ να μεταχειρίζεται την μέθοδον της πειθούς. Εις το δεύτερον στάδιον μετέρχεται την μέθοδον της επιβολής της τρομοκρατίας και της πάλης εναντίον των υπολοίπων εθνικών ομάδων.
Το ΕΑΜ, είναι αναληθές ότι δεν κάνει απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά τον κάμνει με φειδώ και σκοπόν.

Εις το πρώτον στάδιον το κύριον μέσον είναι η πειθώ. Αρχίζει μίαν προπαγάνδαν απελευθερωτικήν. Ο κόσμος συμπαθεί το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, διότι το βλέπει ως απελευθερωτικόν, ως ένασύμβολον της ιδικής του επιθυμίας και την καταπολέμησιν του εχθρού. Είναι η εποχή που δημιουργεί το έμβρυον και αντλείται η εθνική αλληλεγγύη, κυρίως άνευ πραγματοποιήσεως της στρατολογίας και η συστηματική εφεδρεία της ΕΠΟΝ.
Μετά την περίοδον του Στάλιγκραντ βλέπομεν μίαν άλλην εικόνα. Εξεφύτρωσεν ένας στρατός. Ο στρατός αυτός είναι ταξικός. Διατί είναι ταξικός; Η ηγεσία του είναι ταξική. Βλέπομεν επί κεφαλής να είναι άνθρωποι συνειδητοί. Άνθρωποι, οι οποίοι εις το παρελθόν έδειξαν με θυσίας την αφοσίωσίν των εις μίαν πίστιν. Ερμής, Αγραφιώτης, Ζούλας, Κόζακας και άλλοι.
Εάν δεν είναι ο επί κεφαλής του τμήματος συνειδητός, θα είναι ο καπετάνιος και ο πολιτικός καθοδηγητής. Βλέπομεν τους κυρίους πυρήνας να είναι συνειδητά μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Ως εκ τούτου ο περιορισμός του ρόλου των Αξιωματικών.
Δύο παραδείγματα θα σας αρκέσουν διά να σχηματίσετε γνώμην διά τους Αξιωματικούς τους μη συνειδητούς. Ποίος είναι ο ρόλος των Αξιωματικών;
Μέραρχος της 13ην Μεραρχίας ήτο ο συνταγματάρχης Παπαθανασίου. Προσωπικώς είχα δοσοληψίας με την 13ην Μεραρχίαν. Οφείλω να ομολογήσω ότι έως σήμερα δεν τον είδα τον κ. Παπαθανασίου. Είδα τον συναγωνιστή Τάσο Λευτεριά, ουδέποτε όμως είδα την στρατιωτικήν κεφαλήν. Θα ενθυμείσθε την ιστορίαν του συνταγματάρχου Ζούλα. Εύλογον θα ήτο το ερώτημα, διατί δεν εζητήσατε, την μετάθεσιν του κ. Ζούλα; Ευτυχώς είναι παρών ο στρατηγός Σαράφης και ο φίλος μου Πυρομάγλου.

Εζήτησα την μετάθεσιν από τον στρατηγόν. Ο στρατηγός, και είναι αφελής, εις στιγμάς, της μεγάλης του ομολογίας, συμπαθέστατα μου είπεν: "Τι θέλεις να σου κάνω, δεν μου περνάει απ' το χέρι».
Σαράφης: Νομίζω ότι δεν είπα ποτέ τέτοιο πράγμα.
Καρτάλης: Είσθε αφελής στρατηγέ μου, τας στιγμάς της ομολογίας σας.
Έπρεπε, λοιπόν, να δημιουργήσετε επί το όργανον της τρομοκρατίας. Μίαν οργάνωσιν στρατιωτικήν, η οποία να μας διακαιολογήση και μίαν οργάνωσιν Μανιαδάκη. Μίαν οργάνωσιν του ιδιωνύμου με αντίθετον σημείον, το οποίον να επιβάλη την τάξιν εις το εσωτερικόν της Ελλάδος.
Αρχίζει λοιπόν η συστηματική αντίστασις των ληστών.
Οι τρομοκράται, η μεγάλη δηλ. ειδική ασφάλεια απετελείτο από τους ληστάς Καραβαγγέλην, Μπάφον, Λενήν, Μπέην και άλλους πολλούς, καταδικασμένους διά πράξεις φόνου, τουλάχιστον 2 - 3 φορές.
Αλλά πρέπει να έχωμεν και τον Γκαϊμπελς, τον Νικολούδη, και αρχίζει πλέον συστηματική η οργάνωσις της προπαγάνδας εναντίον όλων. Και, έτσι, μεταβάλλεται εις οργάνωσιν συκοφαντίας και αρχίζει η συκοφαντία εναντίον των αντιδραστικών, των μη μελών του ΕΑΜ. Όλοι είναι συνεργαζόμενοι, είναι προδότες. Όλοι ανεξαρτήτως οι μη Εαμiτες εiναι Γκεσταπiτες. Είναι προδότες. Ο υπάρχων Γραμματεύς του Κομμουνιστικού Κόμματος έφθασεν εις το σημείον να με πη και μένα γκεσταπίτη.
Αρχίζει λοιπόν η οργάνωσις βίας, αρχίζουν οι επιθέσεις εις το εσωτερικόν, αρχίζει τον Απρίλιον του 1943 και ο αφοπλισμός της Ομάδος Σαράφη - Κωστοπούλου. Έρχεται ο πρώτος αφοπλισμός της Ομάδος ΕΚΚΑ, την ιδίαν εποχήν και ο αφοπλισμός της Ομάδος Παπαϊωάννου.

Τον Ιούνιον δευτέρα επίθεσις κατά της ΕΚΚΑ. Τον Ιούνιον δευτέρα επίθεσις εναντίον των δυνάμεων...
Αρχίζει το δράμα της Πελοποννήσου τον Μάϊον - Σεmέμβριον.
Κανελλόπουλος: Απλώς αφοπλισμός;
Καρτάλης: Σφαγές, εκτελέσεις κλπ.
Στη Μακεδονία υπεγράφη συμφωνητικόν τον Αύγουστον. Μόλις υπεγράφη το συμφωνητικόν, ήρχισε η επίθεσις. Διελύθησαν τα τμήματα της ΠΑΟ, και εκυριάρχησεν το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ ειςτην Μακεδονίαν.
Εφθάσαμεν στον Αύγουστον - Σεmέμβριον. Υπάρχουν τρεις λόγοι, διά τους οποίους το ΕΑΜ εθεώρει αναγκαίαν την επέκτασίν του.
1)...
2) Επέκειντο αι αποβάσεις, και
3) Η Κοινή Γνώμη είχεν εκδηλωθή εναντίον του.
Τα μέσα, τα οποία διέθετεν το ΕΑΜ κατά την διάρκειαν αυτήν, υπάγονται εις τρεις κατηγορίας:
Πρώτη υπόθεσις, εκκλήσεις προς συνεργασίαν. Η κατά μέτωπον επίθεσις, όπως η δευτέρα επίθεσις και πλείσται άλλαι επιθέσεις εις Πελοπόννησον και τέλος η ενέδρα, όπως εις την υπόθεσιν Βλάχου και τας μονάδας ΕΔΕΣ Θεσσαλίας.
Αυτή ήτο η χρησιμοποίησις των οργάνων βίας εναντίον των πολεμικών Ομάδων. Μας ετόνισαν ο κ. Ρούσος και ο κ. Καθηγητής (Σβωλός), ότι δεν ηκούσαμε την φωνήν του
Λαού.


Η τρομοκρατία

Ερχόμαστε εις την τρομοκρατίαν. Να σας αναφέρω πράξεις τρομοκρατίας; Ο κατάλογος είναι μεγάλος. Συλλήψεις εις Άμφισσα, ιδικών μας, υποψίαι, συλλήψεις και εξαφανίσεις μελών μας εις την Δωρίδα, εκτελέσεις και... και... Εκτέλεσις του μικρού Μαραβέα υπό... εξετελέσθη από τον... (αναγιγνώσει).
Αυτή είναι η μία πλευρά. Φθάσαμεν εις το δεύτερον μέσον, το της συκοφαντίας, των μη οπαδών του ΕΑΜ και δυσφημήσεως τις Αγγλικής Αποστολής. Τούτο εννοεί ο συναγωνιστής Ρούσος είναι πόλεμος παρά το πλευρόν των συμμάχων, μία συστηματική και έμπρακτος και εντυπωσιακή προπαγάνδα εναντίον της Αγγλικής Αποστολής. Επακολουθούν δημεύσεις και αναγκαστική εισφορά. Εφθάσαμεν εις το 30%. Μετακομίζομεν από εν σημείον εις άλλο και αι ληστείαι εναντίον αποστολών του Ερυθρού Σταυρού δεν είναι εκ των σπανίων. Αυτή είναι η μία πλευρά.

Εις την ύπαιθρον το κυριώτερον μέσον είναι η εξαθλίωσις, η οποία υπαγορεύει το καύσιμον ενός χωριού. Οι ίδιοι οι τρομοκράτες την επεξήγησαν, την διετύπωσαν, την διεμόρφωσαν εις διαφόρους κανονισμούς του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
Φθάνομεν εις το δεύτερον μέσον το της δυσφημήσεως της Αγγλικής Στρατιωτικής Αποστολής, διότι ενώ ο συναγωνιστής Ρούσος πολεμούσε παρά το πλευρόν των συμμάχων, υπήρξε μία συστηματική έμπρακτος και εντυπωσιακή προπαγάνδα εναντίον της Αγγλικής Αποστολής. Όλαι αι πράξεις, αι οποίαι έχουν ως συνέπειαν το καύσιμον ενός χωριού, ερμηνεύονται από το ΕΑΜ- ΕΛΑΣ ως εκτέλεσις διαταγών της δια συμμαχικής Αποστολής.
Το αποτέλεσμα είναι μοιραίον: Εξαθλίωσις του κόσμου και η δημιουργία της εντυπώσεως ότι αυτοί οι Άγγλοι ήλθαν μόνον και μόνον διά την καταστροφήν μας. Είναι περιπόν να σας αναφέρω χωριά.
Θα σας διηγηθώ μόνον ωρισμένα γεγονότα. Μου είπαν, ότι επήγα και εζήτησα όπλα. Μου είπαν ότι δεν έχουν, όπως και τους είπα ότι, εάν έως αύριον δεν έχουν όπλα, θα κτυπήσω και θα προβώ εις το κάψιμο του χωριού. Την άλλην ημέραν ηρνήθησαν να δώσουν τα όπλα και ο Νικηφόρος εκτύπησε την φάλαγγα.

Ο κ. Ρέντης μας είπεν ότι το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ δεν έκανε απελευθερωτικόν αγώνα. Εγώ νομίζω ότι έκαμεν απελευθερωτικόν αγωνα, αλλά με φειδώ και με σκοπόν. Διά να δικαιολογήσουν την απαίτησιν αυτήν της Αγγλικής Αποστολής, διά να δυσφημήσουν την ιδίαν Αποστολήν και, τρίτον, έκαναν και απελευθερωτικόν αγώνα, διά να προμηθεύωνται όπλα από τον εχθρόν. Αλλά τον έκαναν με φειδώ τον απελευθερωτικόν αγώνα, διότι το μέγα μέρος των όπλων το εκρατούσαν διά την στιγμήν του εμφυλίου πολέμου, την στιγμήν της αποπείρας της καταλήψεως της εξουσίας. Πολλές είναι αι εκδηλώσεις εις τα χωριά και εις τα άλλα μέρη των φίλων του ΕΑΜ, οι οποίοι λέγουν ότι τα όπλα τα φυλάμε για τους εσωτερικούς εχθρούς.

Εις το πλαίσιον αυτό θα τοποθετήσουμε δύο γκρούπ: την άρνησιν των υπηρεσιών και εκτέλεσιν διαταγών και δεύτερον την γενικωτέραν στάσιν απέναντι της Αγγλικής Αποστολής. Αι στάσεις εξετάζoνrαι και από απόψεως πολιτικής σκοπιμότητος. Η πράξις δεν ανrιβαίνει προς την πολιτικήν σκοπιμότητα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
Ας σας αναφέρω το γεγονός της παρεμποδίσεως της φρουράς... οπότε βεβαίως η ... δεν είχε το δικαίωμα της ΕΚΚΑ. Επροτίμησε το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ να τους αφοπλίσουν οι Γερμανοί και να μην τους αφοπλίσουμε εμείς. Το ίδιο συνέβη και με μίαν φάλαγγα μεταξύ Αμφίσσης και Λιδωρικίου. Τους διηγήθηκα την παρεμπόδισιν της «Ελευθερίας».
Αγγλικός οπλισμός χιλίων ανδρών εις το ΕΛΑΣ είναι μία δύναμις υπολογίσιμος, η οποία ενδεχομένως μπορεί να ανrιμετωπίση ωρισμένας λύσεις και θελήσεις του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Άρνησις συμμετοχής εις ανατίναξιν γεφύρας Ασωπού. Δεν ξέρω μου την εδιηγήθη ο Ταγ/ρχης...
Μη προσέλευσις εις την καταστροφήν αεροδρομίου Παραμυθιάς. Μου τας εδιηγήθη ένα εκ των σημαινόνrων μελών της Αγγλικής Αποστολής. Ερχόμεθα εις το δεύτερον γκρούπ. Στάσις απένανrι της Αγγλικής Αποστολής. Η Αγγλική Αποστολή και το σύνολόν της ήσαν εμπόδιον διά το ΕΑΜ.
Το καλύτερον θα ήτο διά το ΕΑΜ αγγλικός ανεφοδιασμός άνευ αγγλικής αποστολής, διότι η Αγγλική Αποστολή είναι σημείον προσφυγής και δεύτερον διότι μία εσφαλμένη ανrίληψις του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ ότι οι σύμμαχοι είναι μόνον της αστικής μερίδος του Ελληνικού Λαού και διότι η Αγγλοφιλία βλέπετε... και, το χειρότερον όλων, διότι βλέπετε αυτή η δύσμοιρος Αγγλική Αποστολή μπορεί να είναι αντικειμενικός παρατηρητής των γεγονότων και μεγάφωνον της καταστάσεως του Ιδιωνύμου, η οποία επικρατεί εις την ύπαιθρον χώραν.
Εν μέσον ενανrίoν της Αγγλικής Αποστολής ... (αναγιγνώσκει). Δεύτερον, ο περιορισμός και η απομόνωσις της Αγγλικής Αποστολής, ο περιορισμός του Ταγ/ρχου Τζόν και η σύλληψίς του από τον Ζούλαν. (Αναγιγνώσκει). Η Αγγλική Αποστολή απεφάσισε να δώση ενισχύσεις. Το ΕΑΜ δεν ήθελε μόνον του να φανή ότι τα έπαιρναν αυτά. Αυταί είναι αι μέθοδοι, ο σκελετός του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Ο κ. Καθηγητής μας είπε χθες ότι η ενότης είναι ο πόθος του ΕΑΜ.

Υπάρχουν ενότητες διαφόρων βαθμών. Πρώτη εξ αυτών είναι η απορρόφησις. Νομίζω ότι το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ επεδίωξε μόνον την απορρόφησιν. Μας είπεν ο κ. Ρούσος ότι ηρνήθησαν τα Κόμματα να εισέλθουν εις το ΕΑΜ. Το να μπη κανείς είναι εύκολον, αλλά το να βγή είναι δύσκολον και το να δράση είναι έτι δυσκολότερον.
Ένα παράδειγμα απλούν:
Ο φίλος μου Τσιριμώκος κατά περίεργον σύμmωσιν απουσιάζει. Ο Τσιριμώκος λέγει: Συνήθως αγωνίζομαι, διά να συγκρατήσω αυτό το Κόμμα. Ο αγώνας μου είναι τεράστιος, δεν με εβοήθησαν και ομολογώ ότι, εάν πάτε εις την Πατρίδα, θα δήτε τα υπολείμματα του Κόμματος του Γιάννη Τσιριμώκου, ΕΛΔ μετωνομάσθησαν και θα ιδήτε τας προστριβάς, τα οποίαι υπάρχουν μεταξύ των μελών του κ.κ. και του ΕΛΔ και την κατάπιεσιν των μελών και τότε δε θα καταλάβετε, ότι ο φίλος μου ωμίλει την γλώσσαν της ειλικρινείας.
Είπαμεν, ότι το να μπή κανείς είναι εύκολον, το να δράση είναι δύσκολον και το να βγη έτι δυσκολώτερον, αρκεί να αναφέρω τας απωλείας. Όταν ετόλμησα να αναφέρω τας απωλείας εις τον Γραμματέα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ...
Λογικόν συμπέρασμα είναι, ότι πας τις σώφρων άνθρωπος θα αρνηθή να δώση το όνομά του και να επωμισθή τας ευθύνας εις την διοίκησιν, εις την οποίαν δεν έχει ουδεμίαν επήρειαν, διότι μαριονέττα πρόκειται να γίνη, μαριονέττα ευθυνομένη.

Μας είπεν ο κ. Καθηγητής και ο κ. Ρούσος ότι η ΠΕΕΑ δεν είναι δευτέρα Κυβέρνησις, αλλ' είναι οργανισμός συμφιλιώσεως. Θα ερωτήση τότε τις, διοτί υπάρχει Υπουργός Εξωτερικών εις την ΠΕΕΑ; Aπήντησα εις τον κ. Ρούσον ότι εστηλίτευσαν την ψυχήν του Έθνους. Aπήνrησα και διά παραδειγμάτων, πως εδημιουργήθη το πνεύμα της Δημοκρατίας και της οργανώσεως. Απήντησα έκτοτε επίσης εις τον κ. Ρούσον ότι το ΕΑΜ - ΕΛΑΣ δεν θέλει την μονοπώλησιν του αγώνος. Απήντησα εις τον κ. Ρούσον εις το επιχείρημά του ότι η τρομοκράτησις ασκείται εναντίον των συνεργαζομένων με τους Γερμανούς. Απήντησα εις τον κ. Ρούσον, διότι οι πολιτικοί άνδρες δεν εδέχθησεν να μπουν εις το ΕΑΜ. Και ερχόμεθα εις το τελευταίον κεφάλαιον της υποθέσεως. Μας είπεν ο κ. Ρούσος, ότι επιθυμεί εθνικόν στρατόν. Είμαι βέβαιος ότι γνωρίζει ότι η πολιτική συμφωνία δεν μπορεί, παρά να στηριχθή εις την σύμπτωσιν υστεροβουλιών. Ημείς αυτήν την στιγμήν δεν έχομεν υστεροβουλίαν, έχομεν ένα καθήκον, μίαν επιθυμίαν, την οποίαν εξέφρασεν ο κ. Κανελλόπουλος, πρό έτους, ότι η Δημοκρατία πρέπει να είναι ενεργητική, να αμύνεται και κατά της δεξιάς δικτατορίας και κατά της αριστεράς.


Αι προτάσεις του.


Δυστυχώς, η λεπτομερής ανάλυσις των γεγονότων και της πολιτείας μας αφίνει να υπομνήσωμεν, ότι υπάρχει μία υστεροβουλία της καταλήψεως της αρχής. Εις αυτό δεν συμφωνώ και δι' αυτόν τον λόγον πρέπει να λείψη η οργάνωσις της βίας, η οποία θα σας εμποδίση να καταλάβετε την εξουσίαν και να κάνετε χρήσιν των οργάνων αυτών.
Πρέπει να λείψη ο ταξικός στρατός. Βεβαίως δεν πρέπει να μειωθή η αντίστασις στην Ελλάδα. Η μή μείωσις είναι ζήτημα τεχνικόν, εις το οποίον ευτυχώς το Στρατηγείον ΜΑ, συμφωνεί. Είσθε έτοιμοι να παραδώσετε τον στρατόν. Αναθέσατε λοιπόν εις το Στρατηγείον Μ.Α. να οργανώση την υπόθεσιν αυτήν και να μη θεωρούμε θα, ότι θέλαμε να υπερφαλαγγίσωμεν εις πονηρίαν και υστεροβουλίαν.
Το δεύτερον σημείον, το οποίον έθιξεν ο κ. Ρέντης χθές, το ζήτημα του κλιμακίου, επίσης με βρίσκει σύμφωνον με τας απόψεις του. Νομίζω ότι εφόσον υπάρχει η ζούγκλα εις την ύπαιθρον, μία πολιτισμένη Κυβέρνησις δεν μπορεί να εμφανισθή.
Τρίτον, συμφωνώ με τον κ. Ρέντην εις την ανάγκην διορισμού ενός τοποτηρητού εις την Ελλάδα, όστις άμα τη απελευθερώσει θα αναλάβη προσωρινώς την τάξιν και τον διορισμόν ή μάλλον την υποδοχήν της κυβερνήσεως.
Το κατηγορητήριον ήτο νομίζω μακρόν. Αλλά δικαιούμεθα ημείς, οι οποίοι εδείξαμε δείγματα συνεννοήσεως, καλής θελήσεως και υποχωρητικότητος και οι οποίοι επληρώσαμε με τον θάνατον του στρατιωτικού μας Αρχηγού και το σφάξιμο άλλων ανδρών, αι οποίαι εδώσαμεν τον φόρον αυτόν, δικαιούμεθα κ. Πρόεδρε και Κύριοι Σύνεδροι να ζητήσωμεν εγγυήσεις, όχι δι' ημάς, αλλά διά τον τόπον μας.
 

"ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Ε.Κ.Κ.Α 1941-1944"

ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΣΤ. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ