Ο ΨΑΡΡΟΣ ΣΤΗ ΓΚΙΩΝΑ ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΑΓ.ΕΥΘΥΜΙΑΣ-ΒΟΥΝΙΧΩΡΑΣ

 

 

Την 25 Μαρτίου 1943, επέτειο της Εθνικής Παλιγγενεσίας, αφίχθη ο Συνταγματάρχης Ψαρρός με τον εφ. Ύπ/γόν Μήταλαν Ανδρ. εις την περιοχή Αμφίσσης. Μετέβησαν αυθημερόν εις την θέσιν Καψίτσα της Γκιώνας, σημείο υποδοχής υλικών απ’ αεροπλάνου. Την αυτήν νύκτα το αεροπλάνο ήλθε, άλλά και πάλιν δυστυχώς δεν επετεύ­χθη συνεννόησις δια να ρίψη οπλισμό.

 

Εις τάς 26 Μαρτίου έσπευσαν προς συνάντησιν του Συνταγματάρχου οι αξιωματικοί Κούτρας, Καϊμάρας και Ντουρος.

Κατά την συνάντησιν αυτήν απεφασίσθη ή ταχεία συγκρότησις μονίμου αντάρτικου τμήματος εκ των ανδρών της περιοχής, οι όποίοι θα πλαισίωναν την ομάδα Βαρβάτου-Παλάντζα-Κοκκόρη με αποστολή την υποδοχή των αναμενόμενων υλικών. Τούτο εκρίθη απαραίτητο, καθ' όσον το ΕΑΜ, πληροφορηθέν την άφιξιν του Ψαρρου, προσπάθησε με κάθε τρόπον να τον συκοφαντήσει και να αντιδράσει εις την όργάνωσιν υπ' αυτού Ανταρτικών Ομάδων. Ούτω συνέκροτήθη την 28 Μαρτίου 1943 ομάς δυνάμεως 50 ανδρών υπό τον Ύπ/γόν Ντούρο. Το τμήμα τούτο παρέμεινε εις την ως άνω θέσιν μέχρι της 30 Μαρτίου, όπότε έληξε ή προθεσμία αναμονής του αεροπλάνου.

 

Οι εαμίται, εάν τότε είχαν συγκεντρωμένες εις την περιοχή αρκετές δυνάμεις, θα προσεπάθουν οπωσδήποτε να πλήξουν το Σύνταγμα, αυτήν ακριβώς την εποχή της γενέσεώς του. Ηρχισαν όμως να εμποδίζουν τον εφοδιασμό του τμήματος εις τρόφιμα. Αλλά δια συντόνου νυκτερινής πορείας και υπό πυκνή χιόνα το απόσπασμα μετεκινήθη εις τα βουνά της Βουνιχώρας (θέσις Αντρα-Γούπατο), όπου ετροφοδοτείτο από την Βουνιχώραν και τα Πεντεόρια μερίμνη των αξιωματικών Καϊμάρα και Κούτρα.

 

Το ΕΑΜ έχασε τα ίχνη του αποσπάσματος, διότι εις Πεντεόρια καί Βουνιχώραν δεν υπήρχαν οργανώσεις ΕΑΜ αλλά με σκοπό να εμποδίσει την συγκρότησιν του Συν/τος, συνεκέντρωσε δύναμιν 80 ανδρών περίπου, οι όποίοι ήλθαν εις Αγία Ευθυμία με τov Νικηφόρο ή Δημητρίου επικεφαλής δια να οργανώσουν δήθεν την κωμόπολιν κατά το εαμικόν σύστημα, ενώ ο αξιωματικός Ντουρος την είχε οργανώσει μόνον στρατιωτικως.

Ή σκόπιμος παραμονή του ΕΛΑΣ την 7 και 8 Απριλίου 1943 εις το χωρίον τούτο, είχε ως αποτέλεσμα την σύγκρουση του με μικράν φάλαγγα Ιταλικών ταχυδρομικών αυτοκινήτων προερχομένων εκ Ναυπάκτου με προορισμό την Άμφισσα.

 

Οι ελασίται ισχυρίσθηκαν, ότι ήθελαν να αποφύγουν την μάχη, "αλλά τούς επεβλήθη από την επιπολαιότητα του σκοπού, ο όποίος έβαλε κατά της φάλαγγας". Ή αλήθεια είναι ότι ο Νικηφόρος είχε δώσει την σχετική εντολή, παρ' όλον ότι οι κάτοικοι του χωρίου τον ικέτευαν να αποφευχθεί η σύγκρουση.

Μετά την σύγκρουση ο ΕΛΑΣ απεσύρθη προς τον Παρνασσό (χωρίον Χρισό), όπου εόρτασε τα επινίκια (!), αφ ου άφησε εκτεθειμένη την Άγ. Ευθυμία εις την μανία των κατακτητών.

 

Ιταλικά στρατεύματα εξ Αμφίσσης επέδραμον την 9ην Απριλίου κατά της Άγίας Ευθυμίας, την έκαψαν και τυφέκισαν πλέον των 20 ατόμων, τα όποία ευρέθησαν εντός του χωρίου: Το απόσπασμα Ψαρρού, ευθύς ως επληροφορήθη την σύγκρουσιν, έσπευσε εις τον τόπον, όπου έλαβε χώρα αύτη, δια να συνδεθεί με τον ΕΛΑΣ, ίνα από κοινού προ­στατεύσουν την περιοχή, πλην ούτος είχε φροντίσει ν' απομακρυνθεί εγκαίρως.

 

Την 10 Απριλίου οι Ιταλοί, συνεχίζοντες τα αντίποινα, εκαυσαν εξ ολόκληρου το δυτικά του τόπου συγκρούσεως χωρίον Βουνιχώρα, φονεύσαντες όσους εκ των κατοίκων εύρον εντός αυτού, (30 άνδρες και γυναίκες).

 

Μεταξύ των δια πολυβόλου εκτελεσθέντων εντός μάνδρας, ήσαν ο ανάπηρος του Έλληνοϊταλικού πολέμου (κομμένα τα δύο πόδια) Κατσακούλας Ηλίας, ο ενενηκοντούτης τυφλός γέρων Λουκάς Γκιουλος, ο Πρόεδρος της Κοινότητος Ανάγνος Σωτηρόπουλος κ.ά., ως επί το πλείστον γέροντες.

Ό Καπετάν Νικηφόρος με τα παλληκάρια του εθεάτο μακρόθεν, ως άλλος Νέρων, τάς ουρανομήκεις φλόγας και τούς καπνούς των καιγομένων χωρίων. Το λαμπρό δε τούτο κατόρθωμά του (!) εξυμνούν έκτοτε οι ελασίται με το άσμα:

« Ή Βουνιχώρα καίγεται και Άγιά Θυμιά ανταριάζει ...»

 

 

Το μικρόν άοπλο απόσπασμα Ψαρρού περισυνέλεξε τούς τραυματίας και έθαψε τούς νεκρούς.

Ο Συνταγματάρχης Ψαρρός εξέφρασε την γνώμη, ότι σκοπίμως οι ελασίται δημιούργησαν το επεισόδιο με τούς Ιταλούς πλησίον των χωρίων, ίνα με τα αντίποινα κατά των χωρίων σταματήσει ή ανάπτυξη του Συντάγματος αφ' ενός και αφ' έτέρου καταστραφούν δύο από τάς κυριωτέρας βάσεις εφοδιασμού του Συντάγματος εις έμψυχο και άψυχο υλικό. Το αποτέλεσμα παράταύτα υπήρξε αντίθετο απ  ό,τι περίμενε το ΕΑΜ, διότι οι κάτοικοι της Ρούμελης έσπευδαν με ενθουσιασμό εις τήν όργάνωσιν Ψαρρού.

 

Την 1ην Απριλίου ο Υπολοχαγός Πεζ. Καραδήμας Άλέξ., έκ Κα­ρουτων, άφιχθείς έξ Αθηνών, έστάλη εις περιοχή Ναυπάκτου δια να συνδεθεί με τον Συνταγματάρχη Πλούμην, προκειμένου να δημιουργηθεί πυρήν εις τήν Ναύπακτο, χωρίς τελικώς να πραγματοποιηθεί τούτο, λόγω μη άποστολής όπλων εκ Μ. Άνατολης. Τήν 15 Άπριλίου αφίχθη έξ Άθηνων ό Ταγματάρχης Πυρ/κού Λαγγουράνης Κωνστ., κομίζων νέον σήμα συνεννοήσεως μετά των άεροπλάνων.

 

Την νύκτα της 15-16 Απριλίου επέταξαν αεροπλάνα άνωθεν της θέσεως Λυκοχορός Βουνιχώρας, όπου ο Σταθμός Δ/σεως του Συν/τος καί έρριψαν 4 Αγγλους (Λοχαγός Τζέφ, Επιλοχίας Μπίλ, Έλλην Συμεωνίδης και Επιλοχίας Μπόμπ), ασυρμάτους, όπλα, πυρoμαχικά, ιματισμόν καί λοιπά υλικά. Ούτοι προσγειώθηκαν πέριξ της θέσεως Μεσινή του Λυκοχορού. Δύο μάλιστα εξ αυτών παρέμειναν επί πολλή ώρα κρεμασμένοι με τα άλεξίπτωτά των εις δύο πανύψηλα έλατα (μέχρις ότου απελευθερώθηκαν υπό της Ομάδος ύποδοχης του 5/42.

 

Ο  Άγγλος Λοχαγός καί μετέπειτα Ταγ/ρχης Τζέφ (Γκόφρεϋ Γκόρντον Γκρήντ) άπετέλεσε τόν Σύνδεσμο του 5/42 Σ.Ε. μετά του Στρατηγείου Μ., Άνατολης. Ο νεαρός ούτος Αγγλος, μέ τό αθλητικό του παράστημα, έβοήθησε τόν Ψαρρόν διά νά άναπτυχθη, άλλά εις βραδύν ρυθμόν, εις τρόπον ώστε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ένισχυόμενον συγχρόνως διά περισσοτέρων ύλικων έκ Μ. Ανατολής, να είναι πάντοτε ισχυρότερον καί νά μή επιτρέπει τούτο τήν συγκρότησιν καί ισχυροποίησιν του 5/42 Σ.Ε. και άλλων εθνικών ομάδων.

 Ο  Αγγλος ούτος άξ/κός έτήρησε παράδοξον στάσιν εναντι του Ψαρρού καί των Εθνικιστών εν γένει της Ρούμελης. Ενω είχεν άποσταλη νά βοηθήση τόν Ψαρρόν, άπεναντίας ένίσχυε τόν ΕΛΑΣ περισσότερον και ή όλη του στάσις καί ή μετέπειτα διαγωγή του άπέδειξαν, ότι ούτος διέκειτο εύμενως περισσότερον προς τούς έαμίτας κομμουνιστάς παρά πρός τούς έθνικόφρονας Eλληνας. Αυτό άποδεικνύεται καί έκ του ότι ή φρουρά του άπετελείτο άπό κομμουνιστάς καί ΟΧΙ άπό έθνικιστάς άντάρτας.

* Ή Βουνιχώρα υπήρξε ή ακρόπολις του εθνικισμού κατά την Κατοχή λαμβανομένου υπ' όψιν ότι ουδείς εκ των 1.000 περίπου κατοίκων της υπήρξε κομμουνιστής. Απετέλεσε μίαν των κυριοτέρων βάσεων του 5/42 Συντάγματος Ψαρρού, εις το πλευρό του όποίου είχε ταχθεί σύσσωμου αυτό το μικρό και ηρωικό χωριό.

Βεβαίως και τα υπόλοιπα χωρία της Παρνασσίδος όπως π.χ., ή Άγ. Ευθυμία, τα Πέντε .Όρια, ή Σιγδίτσα, ή Τριταία κλπ, δεν υστέρησαν εις την ανάπτυξιν και όργάνωσιν του Κινήματος Έθν. Αντιστάσεως.