ΕΝΕΡΓΕΙAΙ ΠΡΟΣ ΑΠΟΦΥΓΗΝ ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΡΡΑΞΕΩΣ.ΑΡΧΕΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 44

Ό Άγγλος Ταγ/ρχης Τζών κατόπιν παρακλήσεως του Ψαρρου επενέβη, οπως διευθετηθούν ειρηνικώς αί δημιουργηθείσαι διαφοραί καί σταματήσουν εκατέρωθεν τά επεισόδια, πλην ομως προσέκρουσεν είς τήν άδιαλλαξίαν του ΕΛΑΣ καί τήν Ιταμήν άξίωσιν τούτου, «οπως διαλυθή" τό 5/42, κατάθεση τά οπλα καί παραδώση ταυτα είς τόν ΕΛΑΣ καί οί μέν Αξιωματικοί συγκεντρωθουν εις τά Κλήματα, οί δέ άνδρες παραδοθουν συντεταγμένοι».

Ή προσβλητική διά τό Συν/μα αυτη άπαίτησις του ΕΛΑΣ απερρίφθη  ευθύς  αμέσως  έν συγκεντρώσει  ολων  τών  'Αξ/κών  του  5/42.

Κατά τήν συγκέντρωσιν ταύτην ό Συντ/ρχης Ψαρρός έζήτησεν, οπως οί Άξ/κοί του Συντάγματος έχουν έμπιστοσύνην είς τήν διοίκησιν τούτου, τονισας οτι έπ' ούδενί λόγω θά παραδώση Άξ/κούς είς τόν ΕΛΑΣ, αλλά θά άγωνισθή" επικεφαλής ολων διά τήν ίστορίαν καί τήν τιμήν τών οπλων.

Ό Πρόεδρος τής ΠΕΕΑ (Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης) Στρατηγός Μπακιρτζής Ευριπίδης άπέστειλεν είς τόν Συντ/ρχην Ψαρρόν έπιστολήν, ή όποια ελήφθη τήν 3 Απριλίου.

Είς τήν έπιστολήν του ταύτην ό Μπακιρτζής έπλεξε τό έγκώμιον του ΕΛΑΣ καί παρώτρυνε τόν Ψαρρόν,  οπως συμμετάσχη  προσωπικώς  είς  τήν  ΠΕΕΑ.

Ό Συντ/ρχης Ψαρρός άπήντησεν εις τήν ανωτέρω έπιστολήν ώς

ΕΘΝΙΚΑΙ ΑΝΤΑΡΤΙΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ

Αριθ. 590

Σ. Δ. τη 9 Απριλίου 1944

Προς Τόν Πρόεδρον τής Π.Ε.Ε.Α.

Στρατηγόν Μπακιρτζήν Εύρ.

"Οπου

Στρατηγέ,

"Ελαβα τό γράμμα σας την στιγμήν ατυχώς πού τμήματα του ΕΛΑΣ, ενεργούντα προφανώς κατόπιν διαταγών ανωτέρων, άπειλουν νά συνεχίσουν εναντίον τοϋ Συντάγματός μου τήν άπρόκλητον έπίθεσιν, πού ήρχισε τήν νύκτα της 1ης προς 2αν Απριλίου μέ τά λύπηρά γεγονότα τοϋ Ευπαλίου.

Γνωρίζετε οτι ή ΕΚΚΑ καί έγώ προσωπικώς υπήρξαμε, μπορεί νά πή" κανείς, πρωτοπόροι διά τήν ίδέαν μιας πραγματικής εθνικής ένότητος. Παραδόξως μετά τήν άποτυχίαν τών τελευταίων διαπραγματεύσεων εδόθησαν έντολαί εις τήν Ταξιαρχίαν του ΕΛΑΣ νά άρχίση μίαν συστηματικήν καί προσχεδιασμένην προσβολήν εναντίον του Συντάγματός μου.

Τήν 4ην Μαρτίου τό V/34 Τάγμα του ΕΛΑΣ έπέδραμεν είς τό χωρίον Σερνικάκι, οπου άπεγύμνωσε άντάρτας του 5/42, συνέλαβε καί απήγαγε τόν ύπολοχαγόν Βλάϊκον. ώς καί πολλούς οπαδούς μας, κατέσχεν υλικά του Συντάγματος καί έν συνεχεία προέβη είς παντοειδείς βιαιότητας είς βάρος μελών τής οργανώσεως μας.

Τήν ιδίαν ήμέραν τό 11/34 τάγμα προεκάλεσεν επεισόδια είς Βιτρινίτσαν έπιτεθέν εναντίον μαχητικών τμημάτων του Συν/τος.

Μετά τά γεγονότα τών Πενταγιών, τά όποια ναι μέν επέκρινε ιό Συνταγμα αλλά πάντως υπήρξαν απόρροια τών προκλητικών ενεργειών τοϋ ΕΛΑΣ, νέα εχθρική έκδήλωσις ελαβε χώραν εναντίον μας υπό συνθήκας, πού μας ωδήγησαν είς τό άδιάσειστον συμπέρασμα, οτι προδιαγεγραμμένον σχέδιον υπάρχει διά τήν έξόντωσιν του Συντάγματος.

Ήδη καλούμεθα νά προέλθωμεν είς συνεννοήσεις διά τήν συμμετοχήν μας είς τήν ΠΕΕΑ, ένω τά τμήματα του ΕΛΑΣ στρέφουν εναντίον μας τά όπλα καί ενα νέον αίματοκύλισμα με καταστρεπτικάς συνεπείας απειλεί νά ξεσπάση άπό στιγμής είς στιγμήν.

Ή ΕΚΚΑ καί τό Σύνταγμα έν πνεύματι αρρήκτου ένότητος διαπνέονται άπό τήν ζωηράν καί ειλικρινή έπιθυμίαν νά συμβάλουν εις τήν όλοκλήρωσιν της εθνικής ένότητος. Δεχόμεθα συνεπώς νά προέλθωμεν είς σχετικάς διαπραγματεύσεις τό ταχύτερον, ύπό τήν προϋπόθεσιν όμως οτι θά σταματήσουν αμέσως αί έχθροπραξίαι, ώς καί πασα εχθρική κίνησις τών τμημάτων του ΕΛΑΣ καί θά ληφθή" ή άπόφασίς μας ελευθέρως καί οχι ύπό τήν άπειλήν τών οπλων καί τούτο, διότι μίαν τοιαύτην έξευτελιστικήν λύσιν θά μας ήτο αδύνατον νά δεχθώμεν.

Παρακαλώ συνεπώς νά μας ορίσετε πώς καί που θά διεξαχθουν αι σχετικσί συνεννοήσεις, διότι ώς αντιλαμβάνεσθε, ή άπόφασίς θά ληφθή άπό τήν όργάνωηιν κάί οχι άπό  έμενα προσωπικώς.

"Εχω τήν ελπίδα οτι σείς καί τά αλλά μέλη τής ΠΕΕΑ θά επιδοκιμάζουν τάς ανωτέρω απόψεις μου καί θά καταβάλουν κάθε προσπάθειαν, ώστε νά άποσοβηθή ή αδελφοκτόνος ρήξις καί νά πραγματοποιηθη ή εθνική ένότης υπό τό φώς τής δικαιοσύνης καί τής άληθινης έννοιας του εθνικού συμφέροντος.

Μετά σεβασμού Δ. ΨΑΡΡΟΣ

Δ/τής του 5/42 Σ. Ευζώνων

Κατά την έποχήν έκείνην ό άναπληρών τόν Έπιτελάρχην του Στρατηγείου Ρούμελης τής ΕΚΚΑ λοχαγός Δεδούσης Αλέξανδρος, κατόπιν εντολής του Συντ/ρχου Ψαρρου, προσεπάθησε νά συναντηθή μέ τους ήγέτας του ΕΛΑΣ διά νά τους πείση οτι πρέπει νά άποσοβηθή ή ρήξις μεταξύ του ΕΛΑΣ και 5/42, Προς τούτο έπρότεινε τήν συγκρότησιν τριμελούς Επιτροπής μέ επικεφαλής "Αγγλον άξ/κόν, πλην ομως συνήντησεν Ισχυράν άντίδρασιν αυτών.

Τάς ενεργείας του ταύτας άνέφερεν είς τόν Συντ/ρχην Ψαρρόν.

Τήν 10 Απριλίου ό Συντ/ρχης Ψαρρός ελαβε τηλεγράφημα άπό τήν ΠΕΕΑ, διά του οποίου έπρότεινεν αυτη, οπως συγκροτηθη Μικτή Επιτροπή μέ συμμετοχήν τών "Αγγλων διά νά έξετάση τάς δημιουργηθείσας προστριβής.

Ό Συντ/ρχης Ψαρρός απήντησε διά τηλεγραφήματος, οτι δέχεται τήν ώς άνω πρότασιν καί παρεκάλεσε, οπως ή συνάντησις μετά τών αντιπροσώπων του ΕΛΑΣ λάβη χώραν εγγύς τής περιοχής του Συν/τος.

Συγχρόνως ομως διεμαρτυρήθη, διότι ή V Ταξιαρχία του ΕΛΑΣ συνεχίζει τάς επιθετικάς της προετοιμασίας κατά του 5/42.

Πράγματι αι πληροφορίαι εφερον τόν "Αρην Βελουχιώτην κατερχόμμενον άπό βορραν μέ μεγάλας δυνάμεις του ΕΛΑΣ, τά δέ τμήματα τί|ς V Ταξιαρχίας άρχισαν νά κινούνται κυκλωτικώς προς τήν περιοχήν του 5/42 καί ο εφεδρικός ΕΛΑΣ νά κινητοποιήται παντου

Ό Συνταγματάρχης Ψαρρός τήν Ιδίαν ήμέραν απέστειλε τηλεγράφημα προς το Στρατηγείον Μέσης Ανατολής μέσω του "Αγγλου συνδέσμου, ζητώντας οπως, είς τήν περίπτωσιν, κατά τήν οποίαν τούτο θεωρεί άπαραίτητον τήν άνεξάρτητον δρασιν του 5/42 Συν/τος, ώς Στρατιωτικοϋ τμήματος υπαγομένου άπ' ευθείας είς αυτό, νά έξεύρη λύσιν διά τήν άρσιν τών υφισταμένων διαφορών μέ τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ καί κατοχύρωση τήν περαιτέρω στρατιωτικήν του δρδσιν.

Έπ' αύτου ουδεμίαν άπάντησιν ελαβεν άπό τό Στρατηγείον Μ. 'Ανατολής ό Συντ/ρχης Ψαρρός.

Συγχρόνως απέστειλε προς τόν ΕΛΑΣ τάς κάτωθι προτάσεις .

α) Αποκλείεται πασα συζήτησις διά παράδοσιν Αξιωματικών του Συν/τος είς άλλην όργάνωσιν. Δεχόμεθα νά γίνη έξέτασις άπό Έπιτροπήν έξ αντιπροσώπων μόνον τής Συμμαχικής Αποστολής δι' ολα τά γεγονότα άπό 4 Μαρτίου μέχρι σήμερον.

β) Δεχόμεθα νά προσέλθωμεν είς διαπραγματεύσεις έπί τή βάσει τής επιστολής του Προέδρου τής ΠΕΕΑ καί συμφώνως μέ τους ορους πού καθορίζομεν είς τήν άπάντησίν μας. Ή έναρξις τών διαπραγματεύσεων θά γίνη, άφου προηγουμένως άποσυρθούν τά τμήματα του ΕΛΑΣ καί σταματήση πασα εχθρική ενέργεια.

γ) Παρακαλούνται οί εκπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ νά μας πληροφορήσουν ποίαν στάσιν θά τηρήσουν εναντι ημών, εις περίπτωσιν καθ' ήν δεχθώμεν, ώς εχομεν πληροφορίας, έπίθεσιν έκ μέρους τών Γερμανών.

Έπί τών ανωτέρω προτάσεων τοϋ Ψαρροϋ ουδεμία άπάντησις εδό­θη έκ μέρους τοϋ ΕΛΑΣ.

Ό "Αγγλος Ταγ/ρχης Τζέφ τήν 11 Απριλίου διεβίβασε είς τον Ψαρρόν πρόσκλησιν του Συντ/ρχου Κρίς τής Συμμαχικής "Αποστολής περί αποστολής αντιπροσώπων προς συζήτησιν στρατιωτικών ζητημά­των άφορώντων τάς ανταρτικός ομάδας.

Είς τήν σύσκεψιν ταύτην απεστάλησαν ώς αντιπρόσωποι του Ψαρρού ό Ταγ/ρχης μηχανικού Γιακουμάκης Γ. καί ό εφ. Ύπολ/γός Παπαγιαννόπουλος Παν., Πολιτικός Σύμβουλος του Ψαρρού. Παρεκάλεσε δέ τόν Ταγ/ρχην Τζέφ, οπως εξασφάλιση τήν άκώλυτον μετάβασίν των είς τό μέρος, οπου θά ελάμβανε χώραν ή διάσκεψις υπό τήν προεδρίαν τού "Αγγλου Συντ/ρχου Κρίς.

Παραλλήλως κατά τήν έποχήν ταύτην εκλήθησαν είς Κάϊρον αντι­πρόσωποι τών ανταρτικών οργανώσεων καί τών πολιτικών κομμάτων διά τήν λύσιν του ελληνικού προβλήματος καί τόν σχηματισμόν κυβερνή­σεως εθνικής ένότητος.

ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΝΤ/ΡΧΟΥ ΛΑΓΓΟΥΡΑΝΗ ΕΙΣ ΤΟΝ ΕΛΑΣ (ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΑΛΑΙΟΞΑΡΙΟΥ)

Ό Άντ/ρχης Λαγγουράνης Κ., υποδιοικητής του 5/42, γνωστός κατά τήν κατοχήν διά τά δημοκρατικά του φρονήματα, κατέκρινε πάντοτε τάς ακρότητας, ως έλεγε, ώρισμένων Άξ/κών καί ήτο κατά του εμφυλίου σπαραγμου.

Ούτος, ως φαίνεται είχεν αρκετά έπηρεασθή" άπό τάς κομμουνιστικός θεωρίας του σατανικού Συντ/ρχου Μπακιρτζή, ο οποίος έπαιζε υποπτον ρόλον κατά τους τελευταίους μήνας της παραμονής του είς τήν εδραν του 5/42.

Ό ρόλος του Συντ/ρχου τούτου απεκαλύφθη ευθύς ώς άπέτυχον αί διαπραγματεύσεις τής Πλάκας περί συμφωνίας καί συνεργασίας τών τριών όργανώσεων ΕΔΕΣ-5/42-ΕΛΑΣ, οπότε ήρχισεν τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ τάς νέας επιθετικός του ενεργείας κατά του 5/42.

Ό Μπακιρτζής άνεχώρησε τότε διά τό Γενικόν Στρατηγείον του ΕΛΑΣ καί άνέλαβεν τήν προεδρίαν τής ΠΕΕΑ (Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής ΆπελευθέρωσηςΧ1).

( Ό Συντ/ρχης Μπακιρτζής Ευρ.. γνωστός προπολεμικώς ώς "ο κόκκινος Συντ/ ρχης . ήτο αριστεράς Ιδεολογίας.

Είχε λάβει μέρος εις τό Κίνημα του 1935 μέ τους 'Αξ/κούς Ψαρρό, Σαράφη, Τσιγάντε κ.λ.π., οπότε άπετάχθη.

Ούτος έχρησιμοποιήθη αρχικώς ώς πράκτωρ τών Αγγλικών Άρχων υπό τήν έπωνυμίαν "ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ" καί βραδύτερον διέφυγε, είς Μ. Άνατολήν.

Κατόπιν έπέστρεψεν είς τήν 'Ελλάδα, οπου προσεχώρησεν είς τό ΕΑΜ ΕΛΑΣ καί τελος Έγινε Πρόεδρος τής Π.Ε.Ε.Α, Τό 1946 έξετοπίσθη άπό τήν Κυβέρνησιν καί τό 1947 ηύτοκτόνησε ευρισκόμενος είς έξορίαν.)

Κατά τήν άναχώρησίν του απέστειλε φιλικήν έπιστολήν προς τον Άντ/ρχην Λαγγουράνην Κ., είς τήν οποίαν ελεγε έπί λέξεν τά εξής : «Έγώ αναχωρώ διά τόν ΕΛΑΣ, σου συνιστώ νά ελθης καί σύ καί νά προσπαθήσης νά πείσης καί τόν Ψαρρόν νά προσχώρηση μέ τους Άξ/κούς καί άντάρτας του στίς τάξεις του λαϊκου στρατού».

Τά τελευταία επεισόδια καί αι προστριβαί μεταξύ ΕΛΑΣ καί 5/42, τόν είχον απογοητεύσει, είχε γίνει σκεπτικός καί καθημερινώς κατέκρινε τήν στάσιν του Συντάγματος.

Τήν 4 Απριλίου 1944 ό Άντ/ρχης Λαγγουράνης Κ. συνοδευόμενος υπό των λοχαγών Λαγγουράνη Ι. καί Σορόκου Ι., μετέβη είς Παλαιοξάριον, μέ τόν σκοπόν όπως έπικοινωνήση τηλεφωνικώς μέ τους αντιπροσώπους τής V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ καί έπιτύχη συνάντησιν προς είρηνικήν διευθέτησιν τών προστριβών καί αποφυγήν νέου εμφυλίου σπαραγμού.

Είς τό Παλαιοξάριον δέν ύπήρχον άλλα τμήματα του 5/42, πλην τής Διμοιρίας Καταστροφών, ή οποία ύπό τόν Ύπολ/γόν Μηχανικοΰ Ξενιτίδην ήσχολείτο μέ σαμποτάζ τής όδου Λιδωρικίου - Ναυπάκτου.

Είς τό Νοτίως του χωρίου τούτου άεροδρόμιον εύρίσκετο τμήμα του Αρχηγείου Ντούρου μέ τόν Άνθ/γόν Στάμου Γ., καθώς καί ό Ταγ/ρχης Μηχανικού Γιακουμάκης, έν αναμονή" ρίψεων υλικών ύπό συμμαχικών αεροπλάνων.

Ό Ταγ/ρχης Γιακουμάκης Γ. επέδειξε πάντοτε ψυχραιμίαν είς  ολας  τάς  επιχειρήσεις καί τάς δύσκολους στιγμάς  του  5/42.

Κατά τά ξημερώματα τής 5 Απριλίου τό Παλαιοξάριον ευρέθη κυκλωμένον υπό τμημάτων του ΕΛΑΣ, επικεφαλής τών οποίων ήσαν οί Νικηφόρος, Παπαζήσης καί Κρόνος.

Τά τμήματα του ΕΛΑΣ προωθήθησαν προς Τρίκορφον μέ τόν σκοπόν οπως διαρπάσουν τά είς τό άεροδρόμιον ριφθέντα κατά τήν νύκτα έκείνην όπλα καί πολεμοφόδια καί αιχμαλωτίσουν τήν φρουράν τούτων, ή οποία άνήκεν είς τό Άρχηγείον Ντούρου.

Έν τώ μεταξύ κατέφθασεν είς τήν θέσιν του αεροδρομίου ό Λοχαγός Ντούρος μέ τό υπόλοιπον τμήμα του Αρχηγείου καί ανέλαβε τήν μεταφοράν τών ριφθέντων υλικών έκ του αεροδρομίου είς Κλήματα.

Κατά τήν μεταφοράν αυτών οί έλασίτες έπετέθησαν διά νά διαρπάσουν τά υλικά, πλην καθηλώθησαν ύπό θεριστικών πυρών τής Διμοιρίας Καραγιάννη, ή όποια άπετέλει τήν όπισθοφυλακήν τής φάλαγγος.

( Ό νεαρός τότε Άνθ/γός Εύθ. Καραγιάννης Διεκρίθη ώς άριστος Άξ/κός είς τήν μετέπειτα σταδιοδρομίαν του προαχθείς είς τον βαθμόν του Άντ/γου.

Ούτος διετέλεσε Διοικητής   του  Δ' Σ. Στρατου Γενικώς - Επιθεωρητής Στρατου καί Δ/τής Στρατιας.)

Ευτυχώς τά υλικά ταύτα διεσώθησαν χάρις κυρίως είς τήν ψυχραιμίαν καί αποφασιστικότητα του Λοχ/γου Ντούρου καί τόν ήρωισμόν του νεαρου Άνθ/γου Καραγιάννη Ευθυμίου, ό όποίος προσέφερεν υψίστας υπηρεσίας είς τόν έθνικόν μας αγώνα καθ' ολην τήν διάρκειαν τής κατοχής

Κατά τήν κύκλωσιν του Παλαιοξαρίου συνελήφθησαν ό Άντ/ρχης Λαγγουράνης καί οί δύο αλλοι Άξ/κοί καί ετέθησαν υπό περιορισμόν.

Ό Άντ/ρχης Λαγγουράνης Κ. προσεχώρησεν οικειοθελώς εις τόν ΕΛΑΣ, προδώσας τόν Ψαρρόν, τους 'Αξ/κούς καί άντάρτας του 5/42.

Έπί πλέον συνέταξε μακροσκελή προκήρυξιν, διά τής οποίας κατεφέρετο εναντίον του Ψαρροϋ καί τών Άξ/κών του Συντάγματος καί παρώτρυνε τους άντάρτας ώς έξης : «Αδέρφια, αποκηρύξατε τίς αντεθνικές ενέργειες του Ψαρρου καί τών 'Αξ/κών του 5/42 καί προσχωρήσατε είς τόν ΕΛΑΣ, διότι ή νεοσύστατη ΠΕΕΑ πήρε τήν άμετάτρεπτη απόφαση νά ξεκαθαρίση τήν κατάσταση (;) πού σας οδηγεί ολους δεμένους χειροπόδαρα στη διάθεση του έχθρου καί τους Γερμανοράλληδες.

Θά τήν ξεκαθαρίση μέ κάθε τρόπο καί μέ τά οπλα ακόμη, γιατί είναι πολύ δυνατή καί στηρίζεται στά οπλα του έθνικού λαϊκού στρατού» (!..»).

Τοιαύτην προδοσίαν είς βάρος του τιμίου ήρωος Ψαρρου καί του άγνού καί πατριωτικου αγώνος του 5/42 δέν έπερίμενε κανείς άπό τόν Ύποδιοικητήν του Συντάγματος τούτου.

Ή προδοτική αυτή ενέργεια υπήρξεν βαρύ πλήγμα διά τό 5/42, διότι εδωσε ηθικά ερείσματα είς τόν ΕΛΑΣ, ό οποίος είχε καταστρώσει τό σχέδιον δολοφονικής επιθέσεως κατά του 5/42.

Ή προκήρυξη αυτη έδημοσιεύθη καί διενεμήθη είς χιλιάδας αντιτύπων υπό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είς όλόκληρον τήν Ρούμελην.

ΣΥΝΕΧΕΙΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΤΟΥ ΕΛΑΣ. ΑΡΧΕΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1944

Ταυτοχρόνως σχεδόν μέ τά γεγονότα του Εύπαλίου άλλο τμήμα του ΕΛΑΣ προσέβαλεν ανεπιτυχώς τάς μαχητικάς ομάδας του 5/42 τών χωρίων Μανάγουλη καί Καστράκι, αί όποίαι ήμύνθησαν σθεναρώς καί έπροξένησαν σοβαράς απώλειας είς τους έπιτιθέντας.

Παραλλήλως ολλα τμήματα του ΕΛΑΣ κινηθέντα άπό διαφόρους κατευθύνσεις εναντίον των τμημάτων του Συν/τος, αφόπλισαν μαχητικάς ομάδας καί έκακοποίησαν οπαδούς του.

Μετά τά γεγονότα ταυτα ό Συντ/ρχης Ψαρρός αντελήφθη πλέον ότι ευρίσκετο ενώπιον μιας γενικής προσχεδιασμένης επιθέσεως του ΕΛΑΣ κατά του Συντάγματός του καί συνεπώς ήτο υποχρεωμένος νά λάβη τά ενδεικνυόμενα μέτρα ασφαλείας και αμύνης.

Αμέσως έξέδωκε τότε διαταγήν, διά τής οποίας έκήρυττε τήν περιοχήν τής Δωρίδος εις κατάστασιν πολιορκίας καί διέτασσε τά τμήματα του Συντάγματος, όπως προβουν προληπτικώς είς τόν άφοπλισμόν τών μαχητικών ομάδων του ΕΛΑΣ τής ώς ανω περιοχής.

Συγχρόνως εκαμε προτάσεις προς τόν ΕΛΑΣ διά τήν άμεσον εναρξιν διαπραγματεύσεων προς είρηνικήν διευθέτησιν καί έξομάλυνσιν τής δημιουργηθείσης καταστάσεως είς τήν Δωρίδα.

Επίσης έζήτησε τήν έπέμβασιν τής Συμμαχικής Αποστολής.

Δυστυχώς ομως είς τήν πρόσκλησίν του ταύτην ό ΕΛΑΣ ούδεμίαν άπάντησιν εδωσεν.

Ό λοχαγός Καϊμάρας μετέβη έξ Αμυγδαλιάς (Κουτσορός) μέ ελαχίστους άντάρτας του είς Γαλαξείδιον διά νά συγκέντρωση τους εκεί αδειούχους άνδρας του.

Τό αυτό έκαμε καί ό λοχαγός Ντουρος, μεταβαίνοντας μέ τόν όπλαρχηγόν του Βαρνάβαν Εύθ. είς Άγίαν Εύθυμίαν.

"Αμφότεροι όμως αντιμετώπισαν εχθρικής ενεργείας τών μαχητικών ομάδων καί τμημάτων του ΕΛΑΣ εις τήν περιοχήν ταύτην.

Ούτω τό έφεδρικόν ΕΛΑΣ Γαλαξειδίου συνέλαβε εις θέσιν Λυχοτινιά, ώς ομηρον, τόν άδελφόν του λοχαγου Καϊμάρα Ταξιάρχην, μετέπειτα μόνιμον Άξ/κόν.

Έν συνεχεία έκινήθη έπιθετικώς κατά τής μαχητικής ομάδος Αγίας Ευθυμίας, επικεφαλής τής όποιας ήτο ό Έφ. Ύπολ/γός Γλυμής Δημ. ή Μπέης. (Ό αγνός ούτος πατριώτης ήγωνίσθη εναντίον τών κατακτητών καί τών κομμουνιστών μετά φανατισμου καί πίστεως άπό τό 1941 μέχρι του 1947, οτε άπεβίωσεν είς τό Νοσοκομείον Άμφίσσης έκ των κακουχιών τής πολεμικής ταύτης περιόδου,

Ούτος έθυσίασε τόν εαυτόν του, τήν οίκογένειάν του καί τήν περιουσίαν του χάριν τής "Εθνικής Ιδέας.)

Κατόπιν τούτου ό λοχαγός Καϊμάρας έκύκλωσε τό Γαλαξείδιον, συνέλαβε αρκετά σημαίνοντα ηγετικά στελέχη τοϋ ΕΑΜ τής περιοχής, άφώπλισε άνδρας του ΕΛΑΣ καί άπήτησε τελεσιγραφικώς, οπως άφεθή ό αδελφός του ελεύθερος, πράγμα τό όποιον έγινε αμέσως.

Ή σύλληψις τών βαθμούχων του ΕΑΜ ΕΛΑΣ καί ή ψύχραιμος στάσις τών ολίγων ανδρών του λοχαγοϋ Καϊμάρα συνετέλεσε τά μέγιστα είς τήν έξύψωσιν του ήθικου τών όπαδων του 5/42, τό όποιον είχε μειωθή από τάς ψευδείς φήμας καί τόν πόλεμον τών νεύρων, τόν όποιον εκαμεν ή όργάνωστς του ΕΑΜ είς τήν Παρνασσίδα.

Οί συλληφθέντες αιχμάλωτοι απεστάλησαν ύπό συνοδείαν είς τόν Σταθμόν Δ/σεως του Συν/τος, πλην όμως Ο Συντ/ρχης Ψαρρός αφησε τούτους ελευθέρους διά νά άποδείξη τήν καλήν του πρόθεσιν προς συνεργασίαν είς τους ήγέτας του ΕΛΑΣ.

Μετά ταυτα ό Λοχαγός Καϊμάρας έκινήθη προς Έρατεινήν. Καθ' όδόν άπηλευθέρωσεν ύπό τήν άπειλήν τών όπλων τόν πλοίαρχον Δημ. Μερίτζον έκ Γαλαξειδίου, έξαιρετικόν πατριώτην καί μέλος τής Επιτροπής Αγώνος του 5/42, τόν οποίον συνώδευε τμήμα του ΕΛΑΣ μέ τόν σκοπόν δήθεν, οπως τόν όδηγήση προς άνάκρισιν είς τήν V Ταξιαρχίαν.

Κατά τήν αυτήν περίοδον ό Λοχαγός Κούτρας ευρισκόμενος μέ τό Αρχηγείο του είς Καλλιθέαν, αφόπλισε τήν μαχητικήν ομάδα του ΕΛΑΣ του χωρίου τούτου καί έκινήθη προς Βιτρινίτσαν, οπου εύρίσκετο τμήμα του ΕΛΑΣ ύπό τόν καπετάν Δαφνομήλην.

Μετά μικράν συμπλοκήν τό τμήμα τουτο διέφυγε προς Έρατεινήν, οπου ήνώθη μέ Ετερον τμήμα του ΕΛΑΣ ύπό τόν καπετάν, Νικήταν.

Έν συνεχεία ό Κούτρας έκινήθη έπιθετικώς προς Έρατεινήν.

Ταυτοχρόνως καί ολως συμπτωματικώς έκινουντο προς Έρατεινήν επιστρέφοντες έκ Παρνασσίδος οί Άξ/κοί Ντούρος, Καϊμάρας, Κυριαζής, Πατυχάκης καί Καραμαζάκης συνοδευόμενοι υπό αδειούχων ανταρτών.

Οί εντός τής Ερατεινής καταφυγόντες έλασίται έκυκλώθησαν ύπό τών ανδρών του 5/42 καί κατόπιν ολιγόωρου συμπλοκής έπί τών βορείως τής Ερατεινής υψωμάτων παρεδόθησαν.

Οί συλληφθέντες αίχμάλωτοι έλασίται απεστάλησαν υπό συνοδείαν είς τόν Σταθμόν Διοικήσεως του Συντάγματος.

Ό Συντ/ρχης Ψαρρός καί τήν φοράν ταύτην τους άφήκεν ελευθέρους καί διέταξεν οπως άποφεύγηται κάθε πρόκλησις ή ενέργεια επιθετική κατά τών ΕΑΜ -ΕΛΑΣ.

"Απαντες οί Άξ/κοί καί αδειούχοι αντάρτες κατηυθύνθησαν προς τά Κλήματα, πλην του Κούτρα, ό όποιος μετεκινήθη προς Άμυγδαλιάν διά τόν άφοπλισμόν τής εκεί μαχητικής ομάδος του ΕΛΑΣ.

Ούτος αφόπλισε καθ' όδόν φυλάκιον του ΕΛΑΣ έγκατεστημένον είς τήν θέσιν Δουβροβίτσα καί έν συνεχείς έκύκλωσε τό χωρίον Αμυγδαλιά (Πλέσσα).

Εντός αυτού ευρίσκετο μέ αδειαν ό καπετάνιος του ΕΛΑΣ Κοκμοτός Εύθ., παλαιός ζωοκλέπτης, φανατικός καί επικίνδυνος έλασίτης. Τήν οίκίαν τούτου έκύκλωσεν ό Λοχαγός Κούτρας δι' ανδρών του καί τόν έκάλεσε, νά παραδοθή ύπό προσωπικήν του έγγύησιν, οτι δέν θά θιγή από κανένα. Αντί τούτου ό Κοκμοτός κατέλαβε θέσιν καί ήρχισε    νά βάλλη διά του όπλου του.

Τότε άντεπυροβολήθη, καί έτραυματίσθη σοβαρώς καί υπέκυψε τήν έπομένην εις τά τραύματα του παρά τήν άμεσον Ιατρικήν έπέμβασιν.

Οί υπόλοιποι άνδρες του εφεδρικού ΕΛΑΣ Αμυγδαλιάς, ευθύς ώς έπληροφορήθησαν τόν τραυματισμόν του καπετάνιου Κοκμοτού, παρέδωσαν τόν όπλισμόν είς τόν Λοχαγόν Κούτραν καί αφέθησαν ελεύθεροι.

Κατά τήν εναρξιν τών επεισοδίων μεταξύ 5/42 καί ΕΛΑΣ τό Άρχηγείον Κοκορέλλη ευρίσκετο είς Παρνασσίδα.

Οί περισσότεροι άνδρες τούτου εύρίσκοντο μέ άδειαν είς τά χωρία των.

Ευθύς δμως ώς έπληροφορήθησαν τά γεγονότα τής Δωρίδος, έσπευσαν άπό διαφόρους κατευθύνσεις καί καθ   ομάδας νά συναντήσουν τό Συν/μα.

Όμάς ανταρτών τοΰ Αρχηγείου τούτου μέ τους Άξ/κούς Σαγιαν, Κουτριάρην καί Παπαδήμαν εδέχθη ύπουλον καί αίφνιδιαστικήν προσβολήν, καθ' ον χρόνον διήρχετο έκ του χωρίου Πεντεόρια, έκ μέρους ανδρών του έφεδρικου ΕΛΑΣ του έν λόγω χωρίου.

Ή κυκλωθείσα αυτή όμάς διέσπασε τόν κλοιόν καί διέφυγε προς τήν περιοχήν του Συν/τος, πλην ομως έφονεύθη εις αντάρτης καί έτραυματίσθη σοβαρώς ετερος.

Κατόπιν τής συγκεντρωτικής κινήσεως τών τμημάτων του ΕΛΑΣ προς τήν περιοχήν Τρικόρφου-Μόρνου καί έπί τή προόψει γενικής επιθέσεως τούτου, ό Συντ/ρχης Ψαρρός διέταξεν εγκαίρως οπως τό Συν/μα. Παρνασσίδος μετακινηθή" άπό τήν θέσιν Κουτσορός Αμυγδαλιάς προς Σεργούλαν, οπως καί έγινε.

Τό 5/42 ήρχισε να συγκεντρουται είς τήν περιοχήν Δωρίδος άφ' ενός λόγω πληροφοριών περί επικειμένων επιθετικών ενεργειών τών Γερμανών εναντίον αυτού άπό τήν κατεύθυνσιν Άμφίσσης, άφ' ετέρου δέ διότι τά Αρχηγεία Καπετζώνη καί Δεδούση προσβληθέντα τό πρώτον ύπό τμημάτων του ΕΛΑΣ είχον αγκιστρωθη είς τήν έν λόγω περιοχήν καί δέν ήδύναντο να τήν εγκαταλείψουν άνυπεράσπιστον.

Κατά τήν περίοδον αυτήν (Μάρτιος 1944) τών προστριβών καί τών πρώτων επεισοδίων μεταξύ ΕΛΑΣ καί 5/42 αφίχθησαν είς τήν περιοχήν Φωκίδος έκ Μέσης Ανατολής οί Ύπολ/γοί Ι. Λαγγουράνης καί Ι. Σορόκος διατεθέντες υπό τών Ελληνικών 'Αρχών του Καΐρου είς τήν 'Αμερικανικήν Ύπηρεσίαν Πληροφοριών.

Αποστολή τούτων ήτο ή όργάνωσις δικτύου πληροφοριών προς ένημέρωσιν τών Συμμαχικών 'Αρχών έπί τί|ς δραστηριότητος τών Γερμανών καί τών επιχειρήσεων τών Ανταρτικών Όργανώσεων τής περιοχής.

Ή επιλογή των ήτο ή πλέον ενδεδειγμένη δια τήν Φωκίδα, καθ' όσον λόγω τής καταγωγής των έξ Άμφίσσης ήσαν γνώσται τής περιοχής καί συνεπώς τό έργον των θά διευκολύνετο σοβαρώς, έάν δέν παρενέβαλλε προσκόμματα τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (άπόπειραι λογοκρισίας σημάτων, κακοποίησις συνεργατών κ.λ.π.), πράγμα τό όποίον έγένετο μετά τήν διάλυσιν του 5/42 υπό του ΕΛΑΣ.

ΜΑΧΗ ΕΥΠΑΛΙΟΥ (2-4-1944).

Την 1η Απριλίου τό Άρχηγείον Δεδούση μετέβη είς τό χωρίον Ευπάλιον Δωρίδος, οπου του έγένετο θερμή υποδοχή έκ μέρους τών κατοίκων.

Τήν νύκτα τής ίδίας ημέρας οί κάτοικοι συγκεντρώθηκαν είς τό Γυμνάσιον τής κωμοπόλεως, οπου έλαβε χώραν διασκέδασις όλων τών παρισταμένων πολιτών μετά τών ανταρτών.

. Κατά τό μεσονύκτιον σφοδρά πυρά πολυβόλων καί εκρήξεις ολμων κατέκλυσαν τό Γυμνάσιον.

Επρόκειτο περί αιφνιδιαστικής δολοφονικής επιθέσεως του Τάγματος Κρόνου του ΕΛΑΣ. μέ τόν σκοπόν δπως συλλάβη καί άφοπλίση τό Άρχηγείον Δεδούση.

Ό Λοχαγός Δεδούσης είς τήν κρίσιμον αυτήν στιγμήν επέδειξε ψυχραιμίαν, σθένος καί αποφασιστικότητα.

Διέταξεν αμέσως Εξοδον τών ανταρτών έκ του σχολείου καί κατάληψιν επικαίρων θέσεων αμύνης.

Ό Ύπολ/γός Τσουτσος μέ μίαν ομάδα έσπευσεν είς τόν καταυλισμόν του Αρχηγείου καί ήρχισε νά βάλλη δραστικώς εναντίον τών επιτιθεμένων έλασιτών, οί οποίοι είχον κυκλώσει τό Γυμνάσιον καί εβαλλον έξ εγγυτάτης αποστάσεως.

Ή μάχη διήρκεσε μέχρι τής χαραυγής, οπότε ό Δεδούσης εξαπέλυσε γενικήν έπίθεσιν εναντίον του ΕΛΑΣ. Οι έλασίται παρά τήν άριθμητικήν των ύπεροχήν, απέτυχαν είς τήν πρσσπάθειάν των καί ήρχισαν νά ύποχωρουν καταδιωκόμενοι υπό τών ανταρτών του 5/42.

Αί απώλειαι του ΕΛΑΣ ήσαν σημαντικαί είς νεκρούς, τραυματίας καί αιχμαλώτους.

Ό Δεδούσης είχε ενα νεκρόν, τόν άντάρτην Λουκόπουλον, συλληφθέντα αίχμάλωτον καί σφαγιασθέντα υπό του ΕΛΑΣ καί τρεις τραυματίας.

Είς τήν καταδίωξιν τών έλασιτών έλαβε μέρος καί ομάς του Τάγματος Καπετζώνη αποτελούμενη έξ 'Αξ/κών κυρίως (Λίβερης, Κουβέλης, 'Ασημακόπουλος, Μπαράκος κλπ.) Τό τάγμα του Κρόνου, υπέστη πανωλεθρίαν, διελύθη εντελώς και εν μέρος αυτού μέ επικεφαλής τόν ίδιον ετράπη προς τήν Μονήν Βαρνάκοβας, τό δέ άλλο προς τήν κατεύθυνσιν τών Βαρδουσίων.

Οί συλληφθέντες αίχμάλωτοι τού ΕΛΑΣ μετεφέρθησαν είς τό χωρίον Κλήμα καί έφυλακίσθησαν είς τό σχολείον τούτου, φρουρούμενοι καί προστατευόμενοι υπό ανταρτών του 5/42 άπό τό έξωργισμένον πλήθος τών εθνικοφρόνων πολιτών.

Ό Συντ/ρχης Ψαρρός, ευθύς ώς έπληροφορήθη τά συμβάντα, εσπευσεν αμέσως είς τό χωρίον Κλήμα, οπου κατετοπίσθη έπί των λεπτομερειών τής δολοφονικής επιθέσεως του Εύπαλίου.

Έν συνεχεία άνέφερεν τά γεγονότα ταύτα διά σήματος προς τήν Συμμαχικήν Άποστολήν καί τό Στρατηγεΐον Μ. Ανατολής καί διεμαρτυρήθη έντονώτατα προς τό Γενικόν Στρατηγεΐον του ΕΛΑΣ καί τήν V Ταξιαρχίαν αύτου διά τήν άπρόκλητον καί δολοφονικήν ταύτη έπίθεσιν εναντίον τμήματος του Συντάγματος.

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΠΕΝΤΑΓΙΩΝ (ΔΕΔΟΥΣΗΣ)

 "Εκτακτος αγγελιαφόρος έξ Ιτέας μετέδωσε τάς πρώτας πληροφορίας έπί τών ανωτέρω εχθρικών ενεργειών του ΕΛΑΣ εις τόν Λοχαγόν Δεδούσην Εύθ., εύρισκόμενον μετά του Αρχηγείου του εις τό άεροδρόμιον τών Πενταγιών.

Ό Λοχαγός Δεδούσης ύπό τήν έπήρειαν τών γεγονότων αυτών έθεώρησε καθήκον του νά λάβη έκτακτα μέτρα αμύνης καί διά λόγους ασφαλείας προέβη εις τάς κάτωθι ενεργείας όλως αυτοβούλως, χωρίς νά έπικοινωνήση τηλ/κως μέ τόν Συντ/ρχην Ψαρρόν, ούτε νά συμμορφωθή προς συστάσεις του Ταγ/ρχου Μπαϊζάνου, ό όποιος ευρίσκετο εις Πενταγιούς.

. Έκήρυξε τήν περιοχήν Β. Δωρίδος είς κατάστασιν πολιορκίας, συνέλαβε τά μέλη τής περιφερειακής Επιτροπής του ΕΑΜ Φωκίδος, άφώπλισε τό άρχηγείον του εφεδρικού ΕΛΑΣ Δωρίδος, τάς μαχητικός ομάδας Πενταγιών, Κροκυλείου καί τών άλλων γειτονικών χωρίων, έκοψε τάς τηλεφωνικός γραμμάς καί παραλαβών τους συλληφθέντας όμηρους, τόν όπλισμόν καί τους εφοδιασμούς του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έκινήθη διά νυκτός προς τήν περιοχήν Ν. Μόρνου, οπου εύρίσκετο' τό Άρχηγείον Καπετζώνη.

Κατά κακήν μοιραν αντάρτες του Δεδούση, προσπαθουντες νά αφοπλίσουν τήν μαχητικήν ομάδα Κροκυλείου, έφόνευσαν τόν ύπεύθυνον του ΕΛΑΣ του χωρίου τούτου, ονόματι Βάρσον, καθ' ήν στιγμήν ουτος, αρνούμενος νά παραδοθή, επεχείρησε νά δραπέτευση.

Ό φόνος ουτος ήναψε τά μίση καί τά πάθη μεταξύ τών δύο οργανώσεων καί έβάρυνε σημαντικώς είς τήν τραγικήν ζωήν του 5/42.

Οί οπαδοί του 5/42 φοβούμενοι τότε αντίποινα ήκολούθησαν τόν Δεδούσην.

Ό Ταγ/ρχης Μπαΐζανος μετά τά γεγονότα ταύτα εσπευσεν είς τό "Ανω Παλαιοξάρι, οπου εύρίσκετο Ο Συντ/ρχης Ψαρρός, ό όποιος ήγνόει τελείως τά διαδραματισθέντα είς Β. Δωρίδα.

Πληροφορηθείς τά ανωτέρω γεγονότα ο Ψαρρός άπό τόν Μπαϊζανον έξεπλάγη καί διέταξεν αμέσως τηλ/κώς τόν λοχαγόν Δεδούσην, νά απελευθέρωση τους ομήρους καί έπιστρέψη εις τόν ΕΛΑΣ τόν αφαιρεθέντα όπλισμόν.

Ούτος άφήκε πράγματι ελευθέρους τους συλληφθέντας ομήρους, οί όποιοι ώμολόγησαν τήν αψογον στάσιν καί ανωτερότητα πού επέδειξαν ό Δεδούσης και οί αντάρτες του προς αυτούς, δέν ήθέλησεν ομως νά συμμορφωθει μέ τήν δ/γήν του Ψαρρου, οπως έπιστρέψη τόν όπλισμόν εις τόν ΕΛΑΣ, πρίν ή ό Νικηφόρος έπιστρέψη τά αφαιρεθέντα στρατιωτικά είδη τών ανταρτών του 5/42 εις Σερνικάκιον.

Άπό τις ενάρξεως τών γεγονότων τών Πενταγιών ή περιοχή άνεστατώθη καί ό Ψαρρός κατεκλύζετο άπό συνεχή τελεσίγραφα του ΕΛΑΣ.

Ή V Ταξιαρχία τοΰ ΕΛΑΣ ύπό τόν Συντ/ρχην Ρήγον ή" Φερραίον (Πρώην μόνιμος Αξιωματικός) καί πολιτικόν καθοδηγητήν τόν Ήρακλήν, (μεγάλην έγκληματικήν φυσιογνωμίαν) απέστειλε τελεσίγραφον προς τόν Συντ/ρχην Ψαρρόν, οπως παραδώση είς τόν ΕΛΑΣ τόν Λοχαγόν Δεδούσην καί τόν Ταγ/ρχην Καπετζώνην, αποκηρυχτούν δέ άπό τό Συν/μα καί συλληφθουν οί δολοφόνοι του υπευθύνου του ΕΛΑΣ Κροκυλείου Βάρσου.

Συγχρόνως ήρχισαν νά μετακινουνται έπιδεικτικώς τμήματα του ΕΛΑΣ προς τήν περιοχήν του Συν/τος, νά συλλαμβάνωνται καί τρομοκρατούνται οπαδοί του 5/42 καί γενικώς νά δημιουργήται πολεμική ατμόσφαιρα είς τήν περιοχήν Δωρίδος.

Ό Συντ/ρχης Ψαρρός αντιμετώπισε τήν εκρυθμον ταύτην κατάστασιν μέ ψυχραιμίαν καί σύνεσιν, έπεζήτησε δέ έπαφήν μέ αντιπροσώπους τής V Ταξιαρχίας προς φιλικόν διακανονισμόν τών διαφορών.

Πράγματι ή συνάντησις. έγένετο είς Λιδωρίκιον.

Ό Ψαρρός ανεγνώρισε τό σφάλμα του Δεδούση, πλην ομως ήρνήθη νά παραδώση Άξ/κους του Συν/τος είς τόν ΕΛΑΣ, θεωρών τήν τοιαύτην ένέργειαν ως άτιμίαν.

Είς τήν θρασείαν καί προκλητικήν στάσιν τών αντιπροσώπων του ΕΛΑΣ, ό Ψαρρός έτήρησεν άποφασιστικήν στάσιν δηλώσας, οτι θά παραπέμψη τόν Δεδούσην είς στρατοδικείο του 5/42, έφ' οσον καί ό ΕΛΑΣ θά έπραττε τό αυτό διά τόν Νικηφόρον.

Αί συζητήσεις πάντως δέν κατέληξαν είς θετικόν αποτέλεσμα.

Ό Ψαρρός επέστρεψε μετά τήν συνάντησιν ταύτην είς τήν εδραν τοΰ Συν/τος καί συνεκάλεσεν είς σύσκεψιν ολους τους Άξ/κούς του, διά νά καθορισθη" ή τύχη του Δεδούση, καθώς καί τά ληπτέα μέτρα προς άντιμετώπισιν τής καταστάσεως.

Οι Άξ/κοί του 5/42 ετάχθησαν αλληλέγγυοι προς τόν λοχαγόν Δεδούσην καί έδήλωσαν, οτι ήσαν αποφασισμένοι να πέσουν ολοι μέχρι τον τελευταίου διά τήν τιμήν του Συντάγματος.

Ό Ψαρρός συνεφώνησε καί έδήλωσεν, οτι τό Συν/μα θά παραμείνη έν επιφυλακή" καί οτι είς περίπτωσιν ενόπλου επιθέσεως έκ μέρους του ΕΛΑΣ, θά άγωνισθή καί αυτός εις τήν πρώτην γραμμήν του πυρός καί θά πέση έπί τών επάλξεων τής τιμής.

 Ό Ταγ/ρχης Τζέφ κατόπιν παρακλήσεως του Ψαρρου καί εντολής του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, προσεπάθησε νά μεσολάβηση προς έπίλυσιν των διαφορών καί αποφυγήν γενικωτέρας συγκρούσεως.

Έκ μέρους του Συντ/ρχου Ψαρρου εύρε κατανόησιν καί προθυμίαν συμφιλιώσεως, πλην ομως δέν συνέβαινε τό αυτό καί μέ τόν ΕΛΑΣ, οί ήγέται του οποίου είχον λάβει ήδη την άπόφασιν οριστικής διαλύσεως του 5/42.

Φαινομενικώς ομως έδειξαν οτι ήσαν διατεθειμένοι νά δεχτούν είρηνικήν διευθέτησιν των δημιουργηθέντων γεγονότων (προσωρινώς βεβαία) διά νά κερδίσουν χρόνον.

ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΤΟΥ ΕΛΑΣ (ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΚΡΟΝΟΣ) ΑΡΧΕΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 1944

Μετά τήν άποτυχίαν τών διαπραγματεύσεων μεταξύ τών τριών οργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-5/42 προς σχηματισμόν κυβερνήσεως καί ένοποίησιν του αντάρτικου αγώνος, τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήρχισε νά δημιουργή νέα επεισόδια καί προστριβάς μέ τό 5/42.

Τό Σύν/μα, διά τής ελαστικής πολιτικής καί τών έν μέτρω υποχωρήσεων του, απέφυγε τάς προκλήσεις, διότι δεν ήθελε νά γίνη αιτία αίματοκυλίσματος καί εμφυλίου σπαραγμού. Παρά ταύτα τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ολίγας ημέρας μετά τήν συμφωνίαν της Πλάκας, ήρχισε σωρείαν επιθετικών ενεργειών κατά του 5/42, αί όποιαι άπέβλεπον είς τό καταστρωθέν ύπό τής ηγεσίας αυτού σχέδιον τής ολοκληρωτικής διαλύσεως του.

Ούτω, τμήμα του Τάγματος Νικηφόρου του ΕΛΑΣ μέ τόν ιδιον επικεφαλής, έκύκλωσε τήν νύκτα τής 3 προς 4 Μαρτίου 1944 τό χωρίον Σερνικάκι καί αφήρεσε τά στρατιωτικά είδη τών αδειούχων ανταρτών του Συν/τος, έδειρε οπαδούς τούτου, άφήρεσεν 100 όκ. ελαίου άπό εθνικόφρονας κατοίκους καί άπήγαγεν 11  οπαδούς του 5/42, μεταξύ τών οποίων καί τόν Ύπολ/γόν Βλάϊκον Σπ.

Οί αντάρτες του ΕΛΑΣ έξεστόμισαν βαρείας ύβρεις καί άπειλάς κατά του Συν/τος.

Τήν ανωτέρω ένέργειάν του έδικαιολόγησεν ό Νικηφόρος, ισχυρισθείς οτι οί άδειουχοι αντάρτες του Συν/τος ήσαν λιποτάκται (κατ' αυτόν) καί οτι οι ιδικοί του άνδρες ήσαν γυμνοί καί ξυπόλητοι καί συνεπως ούτοι επρεπε νά χρησιμοποιήσουν τά είδη ταύτα.

Μετά μίαν ή δύο ημέρας τμήμα του Τάγματος Κρόνου του ΕΛΑΣ, άφώπλισεν 6 άντάρτας του υπολοχαγού Κοκκόρη Σ. είς Ερατεινήν, χωρίς καμμίαν δικαιολογίαν.

Τό τοιουτον πληροφορηθείς ό λοχαγός Ντούρος, ευρισκόμενος μετά του Αρχηγείου του είς Βιτρινίτσαν, συνέλαβε προληπτικώς τους ενόπλους οπαδούς του ΕΑΜ Βιτρινίτσης, τους όποιους άπέλυσεν ευθύς ώς ό Κρόνος άφήκεν ελευθέρους τους άνδρας του Ύπολ/γο Β Κοκκόρη.

Ό Κρόνος προέβαλεν πολύ αστείους Ισχυρισμούς διά τήν ένέργειάν του ταύτην.

Κατά τήν περίοδον ταύτην τήν διοίκησιν του Συν/τος Παρνασσίδος άνέλαβεν ό Ταγ/ρχης Παπαθανασίου Ιωάννης, ό οποίος είχε μέχρι τότε διατελέσει αντιπρόσωπος του 5/42 είς τό Κοινόν Γενικόν Στρατηγείο τών Ανταρτικών Σωμάτων.

Ούτος άφίχθη είς περιοχήν Ν. Δωρίδος μετά τά γεγονότα, οπου συνήντησε τόν Νικηφόρον είς Βιτρινίτσαν καί έζήτησεν εξηγήσεις διά τάς προκλήσεις του Ιδίου καί τών άλλων αρχηγών του ΕΛΑΣ.

Ό υπερόπτης νεαρός τότε Άνθ/χος Δημητρίου (Νικηφόρος), όχι μόνον προέβαλε κωμικάς δικαιολογίας, αλλά καί απέδειξε προς τόν πρώην καθηγητήν του τής Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων πρωτοφανή άσέβειαν καί θράσος.

Εις δημοσίαν συζήτησιν μάλιστα,καί παρουσία ανταρτών καί κατοίκων του χωρίου είπε : «Δέν μπορώ νά καταλάβω πώς αυτός ό Φεραίος είχε τόσην στενήν άντίληψιν περί πατρίδος. Επίσης πώς έσκέπτοντο οι καθηγηταί μου στή Σχολή Ευελπίδων καί αυτοί οί ανώτεροι Άξ/κοί πού μέ έδίδασκαν γιά τήν πατρίδα καί βγάζω τό συμπέρασμα οτι ή εκείνοι πρέπει νά ήσαν κουτοί καί έγώ ισορροπημένος ή οπερ καί πιθανώτερον

εκείνοι Ισορροπημένοι μέν, αλλά έγώ Ιδιοφυία, πράγμα μάλλον βέβαιον»

Ενθυμούμαι μάλιστα οτι λέγων ταύτα είχε αναστρέψει τους οφθαλμούς μέ μαεστρίαν ηθοποιού καί προσέβλεπεν είς τό βαθύ άπειρον.

Αποδεικνύεται έκ τούτων, οτι πράγματι έπίστευεν πώς ήτο ενας νέος Ναπολέων, ώς ελεγεν.

Κατά τήν παραμονήν του είς Βιτρινίτσαν ό Νικηφόρος έπέρασε άπό Άνταρτοδικείον του ΕΛΑΣ ενα χωρικόν, διότι εκοψε ή έκλεψε μίαν κυψέλην ενός συμπατριώτου του.Ό πτωχός εκείνος οίκογενειάρχης κατεδικάσθη εις θάνατον καί έξετελέσθη έπί τόπου.

Κατά τάς ημέρας έκείνας προσεχώρησεν εις το 5/42 ό καπετάν Αίολος ("Εφ. Άνθ/γός Σταύρου) του ΕΛΑΣ μέ δύο άντάρτας του.

Ό αγνός ούτος πατριώτης δέν ήδύνατο νά άνεχθή πλέον τήν άντεθνικήν καί έγκληματικήν στάσιν του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ καί προ πολλου έπεζήτει νά έγκαταλείψη τό τμήμα του, αλλά παρηκολουθείτο άγρύπνως.

Ούτος μετέδωσε χρησίμους πληροφορίας εις τό 5/42 περί τής σχεδιαζόμενης δολοφονικής επιθέσεως του ΕΛΑΣ εναντίον του.

ΙΔΡΥΣΙΣ ΤΗΣ Π.Ε.Ε.Α. (14/3/44)

Μετά τήν άποτυχίαν τών διαπραγματεύσεων τής Πλάκας μεταξύ τών τριών Όργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-5/42 προς σχηματισμόν Κυβερνήσεως Εθνικής Ένότητος καί ένοποίησιν τοΰ Αντάρτικου Αγώνος, τό ΚΚΕ κατέστρωσε τό εξής σχέδιον : Νά έκβιάση τήν Ελληνική ν Κυβερνησιν τού Καΐρου, τους Συμμάχους καί τά αδρανούντα Πολιτικά Κόμματα τής Ελλάδος διά του σχηματισμού Κυβερνήσεως τών Βουνών, είς τήν οποίαν νά άντιπροσωπευθή τουτο ώς Κόμμα καί τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ώς Απελευθερωτική Όργάνωσις διά πολλών αντιπροσώπων.

Ούτω τό ΚΚΕ ήλπιζεν οτι μέ τόν ίσχυρόν ΕΛΑΣ ώς Στρατόν καί τήν τελείαν όργάνωσιν του ΕΑΜ, έκτεταμένην είς ολην σχεδόν τήν Ελλάδα, θά ήδύνατο νά έπιβάλη κατά νομοφανή τρόπον τόν κομμουνιστικόν ζυγόν έπί του Ελληνικού λαού καί νά έπιτύχη ούτω τόν ύπ' αυτού έπιδιωκόμενον σκοπόν.

Προς έπιτυχίαν του σκοπού τούτου τό ΚΚΕ συνεκρότησε τήν 14/3/44 είς Βίνιανην Ευρυτανίας, οπου ή εδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ, τήν Πολιτικήν Έπιτροπην Εθνικής Απελευθέρωσης (Π.Ε.Ε.Α,), μέ προσωρινήν Διοίκησιν τους κάτωθι :

-           Πρόεδρος : Μπακιρτζής Ευριπίδης (βραδύτερον έτοποθέτησε τόν Σβώλον Άλ..).

-           Μέλη :   Μάντακας  Έμμ., Σιάντος  Γ.,  Τσιριμώκος  Ήλ.,  Γαβριηλίδης Κ.

Ή Επιτροπή ώρκίσθη παρουσία του εφημέριου του χωρίου, χωρίς νά παρευρέθη είς τήν όρκωμοσίαν ή Συμμαχική Στρατιωτική "Αποστολή, ή όποια δέν τήν άνεγνώριζε καί απέφευγε κάθε έπαφήν μαζί της.

Ή συγκρότησις τής Π.Ε.Ε.Α. άνεκοινώθη διά τηλεγραφήματος της είς τήν Έλληνικήν Κυβέρνησιν τοΰ Καΐρου, είς τό όποιον άνεφέρετο οτι σκοπός της ήτο ή Ενωσις τών 'Εθνικών Δυνάμεων, ό συντονισμός τοΰ 'Απελευθερωτικου Αγώνος καί ή έξασφάλισις ομαλής πολιτικής ζωής είς τήν χώραν μετά τήν άπελευθέρωσιν. Διά του ίδιου τηλεγραφήματος εξεβίαζε ταύτην οπως παραιτηθή καί σχηματισθή Κυβέρνησις Γενικής Εθνικής Ένότητος.

Ό εκβιασμός αυτός επέτυχε, διότι ό Πρωθυπουργός τής Ελληνικής Κυβερνήσεως Καΐρου Τσουδερός άπήντησεν διά τηλεγραφημάτων, διά τών οποίων απεδέχθη τάς αξιώσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Ούτω, τό ΚΚΕ κατώρθωσε νά έπιτύχη  τους ύπ' αυτού επιδιωκομένους σκοπούς διά τής Π.Ε.Ε.Α., ήτοι νά θέση υπό τό πέλμα του ολα τά Πολιτικά Κόμματα καί τάς ' Εθνικάς ' Οργανώσεις, νά νομιμοποίηση τά εγκλήματα του καί εν συνεχεία, άνενόχλητον πλέον, νά καταλάβη διά της βίας τήν έξουσίαν.

Ή Π.Ε.Ε.Α. κατά τό τέλος Απριλίου 1944 άνασυνεγκροτήθη διά της προσχωρήσεως είς ταύτην τών καθηγητών Σβώλου 'Αλ., Κόκκαλη Π. καί Αγγελοπούλου Άγ. καί τών πολιτευτών Άσκούτση Ν. καί Χατζήμπεη Στ., οί όποιοι είς τήν πραγματικότητα ήσαν πρόσωπα διακοσμητικά, έφ' δσον τά πάντα κατηύθηνε τό ΚΚΕ διά τών οργάνων του.

Πράγματι τό ΚΚΕ, διά τής προσχωρήσεως τών ανωτέρω προσωπικοτήτων είς τό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, χωρίς ούτοι νά είναι ολοι μέλη του, αλλά απλώς συνοδοιπόροι του, κατώρθωνεν, άφ' ενός μέν διά του Πολιτικοΰ του Γραφείου νά λαμβάνη αποφάσεις έφ' ολων τών ζητημάτων καί άφ' ετέρου καμουφλαρισμένα πλέον νά τάς νομιμοποιή διά του εκλεγέντος Έθνικου Συμβουλίου καί τέλος νά έκτελή ταύτας διά τής Π.Ε.Ε.Α.

Τό έπόμενον βήμα μετά τήν συγκρότησιν τής Π.Ε.Ε.Α. διά τό ΚΚΕ ήτο νά εξουδετέρωση τά εμπόδια, τά οποία θά αντιμετώπιζε τουτο είς τήν κατάληψιν τής εξουσίας είς τό έσωτερικόν τής χώρας, δηλ. νά διαλύση τάς κυριώτερας   Έθνικάς  Όργανώσεις  του Ζέρβα καί του 5/42

Δεδομένου ότι ό Ζέρβας είχεν άπομονωθή εις τήν "Ηπειρον, τό ΚΚΕ άπεφάσισεν οπως διάλυση πρώτον τό '5/42, τό όποϊον εύρίσκετο εις τήν Κεντρικήν Ελλάδα καί συνεπώς έπί του άξονος καθόδου του προς τάς Αθήνας διά τήν κατάληψιν τής εξουσίας καί κατόπιν νά στραφή προς τον Ζέρβαν, ό οποίος είχε τήν κυρίαν του δύναμιν είς τήν Β.Δ. πλευράν τής Ελλάδος.

ΔΙΑΣΚΕΨΙΣ ΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ (29/2/44)

Ό μεταξύ ΕΔΕΣ καί ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κηρυχθείς τόν Όκτώμβριον 1943 εμφύλιος πόλεμος συνεχίζεται μέ εναλλασσόμενος φάσεις καί απώλειας εκατέρωθεν, παρά τάς μεσολαβητικάς προσπάθειας τής Αγγλικής Αποστολής καί τής είς Κάϊρον Ελληνικής Κυβερνήσεως, περί καταπαύσεως τών εχθροπραξιών καί ενάρξεως διαπραγματεύσεων προς τερματισμών του εμφυλίου πολέμου.

Τελικώς επετεύχθη ανακωχή μεταξύ ΕΛΑΣ καί ΕΔΕΣ καί έν συνεχεία τήν 14/2/44 έγένετο Σύσκεψνς εις τό χωρίον ΜΥΡΟΦΥΛΛΟΝ (Ανατολική οχθη Αχελώου ποτ.), αντιπροσώπων των τριών Όργανώσεων ΕΑΜ-ΕΔΕΣ-5/42, τής Ελληνικής Κυβερνήσεως του Καΐρου καί του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, μέ σκοπόν τήν ένοποίησιν του Αντάρτικου Αγώνος καί τόν σχηματισμόν Πολιτικής Κυβερνήσεως τών Βουνών.

Επειδή αί διαπραγματεύσεις περιήλθον είς άδιέξοδον απεφασίσθη, όπως αύται συνεχισθούν εις τό χωρίον ΠΛΑΚΑ (οχθη του 'Αράχθου) τήν 27/2/44.

Είς ταύτην έλαβαν μέρος οί κάτωθι αντιπρόσωποι :

            ΕΑΜ-ΕΛΑΣ : Σαράφης Στέφ., Ρούσσος Π., Κλάρας Χαρ. (αδελφός "Αρη).

            ΕΔΕΣ : Ζέρβας Ναπ., Νικολόπουλος Πέτρ., Πυρομάγλου Κομν.

            ΕΚΚΑ : Καρτάλης Γ., Ταγμ. Δούκας Στέφ., Ό Συν/ρχης Ψαρρός,

λόγω τών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων τών Γερμανών είς Φωκίδα, δέν

ήδυνήθη νά παραστή είς τήν Διάσκεψιν. Σ.Μ.Α. Συν/ρχης Γουντχάους, Ταγμ. Ούάϊνες (Η.Π.Α.).

Κατά τήν διεξαγωγήν τών διαπραγματεύσεων διεπιστώθη πλήρης ασυμφωνία, έπί τών ύπό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προταθέντων ορων, ήτοι τής ενοποιήσεως καί αναμίξεως τών Ανταρτικών Μονάδων τών 3 οργανώσεων άπό τής ομάδος μέχρι τής Μεραρχίας, ή οποία άπέβλεπεν είς τήν άπορρόφησιν υπό του ΕΛΑΣ τών τμημάτων του ΕΔΕΣ καί του 5/42, τόν διορισμόν Αρχιστρατήγου προερχομένου έκ του ΕΛΑΣ καί του σχηματισμού Πολιτικής Κυβερνήσεως τών Βουνών άπό αντιπροσώπους τών 3 οργανώσεων, μέ πλειοψηφίαν τών μελών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Τελικώς υπεγράφη τήν 29/2/44 τό Προτόκολλον Συμφωνίας τής Συσκέψεως τής Πλάκας περί οριστικής καταπαύσεως τών μεταξύ ΕΛΑΣ καί ΕΔΕΣ εχθροπραξιών καί περί συγκροτήσεως Μικτής Στρατ. Επιτροπής έξ αντιπροσώπων τοy ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-5/42, ήτις θά έποπτεύη έπί τής τηρήσεως τής συμφωνίας ταύτης καί τέλος απολύσεως τών αιχμαλώτων καί τών κρατουμένων ώς όμηρων δια πολιτικούς λόγους.

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΑΓΩΝΟΣ ΤΟΥ 5/42 ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΕΥΖΩΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΟΥ 5/42 ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΘΕΝΤΩΝ ΥΠΟ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΗΣ

 300 Εξ αυτών σφαγιάστηκαν από τον Ελλάς 17 Απριλίου Ανήμερα Πάσχα 1944 από τους Άθεους διεθνιστές στο Κλήμα Δωρίδος , οι περισσότεροι ενώ ήσαν αιχμάλωτοι μετά από φρικτά βασανιστήρια , αρκετοί άλλοι βασανίστηκαν και εκτελεστήκαν κατά τη διάρκεια του έτους άλλα και τα έτη 1945 - 46 από ληστοσυμμορίες Ελασιτων που δεν ειχαν παραδώσει τα όπλα στη Βαρκιζα