Οι Γερμανοί, φοβούμενοι αποβάσεις των συμμάχων εις την Ελλάδα, άρχισαν νά συγκεντρώνουν εις αυτήν μεγάλες δυνάμεις, τάς όποίας απέσυραν από το Ρωσικό μέτωπο. Το 5/42 είχε συγκεντρώσει πληροφορίας, κατά τάς όποίας οι Γερμανοί επρόκειτο νά αναλάβουν συντόμως ευρείας εκτάσεως εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εις την Ρούμελη με τον σκοπό, όπως ανοίξουν την οδό Άμφίσσας-Ναύπάκτου. Είχαν δηλαδή αποφασίσει, όπως εις περίπτωσιν συμμαχικών αποβάσεων, συμπτυχθούν από την Πελοπόννησο και Νότιον Ελλάδα προς την Δυτική Ελλάδα και συνεπώς; χρησιμοποιήσουν την εν λόγω συγκοινωνιακή αρτηρία.
Πρώτος αντικειμενικός σκοπός των Γερμανικών δυνάμεων, οι όποίες συνεκεντρώθησαν εις περιοχή Γραβιάς-Μπράλλου και Λεβαδιάς, ήτο ή άνακατάληψις τής Άμφίσσης, ή όποία άπετέλει την κυριωτέραν βάσιν ανεφοδιασμού των ανταρτών του 5/42 και του ΕΛΑΣ. Οι Γερμανοί ενήργησαν επιθετική άναγνώρισιν με μηχανοκίνητο φάλαγγα αιφνιδιαστικώς μέχρι Αμφίσσης.
Ό Συντ/ρχης Ψαρρός, ορισθείς υπό του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, Αρχηγός των Ανταρτικών Σωμάτων Ρούμελης 5/42 και ΕΛΑΣ ανέλαβε νά οργανώσει άμυντικώς την περιοχή Παρνασσού-Γκιόνας και ΝΑ εμποδίσει την διείσδυσιν των Γερμανών εις αυτήν από των κατευθύνσεων Γραβιάς και Λεβαδιάς.
Προς τούτο εξέδωσε λεπτομερή διαταγή επιχειρήσεων, κατά την οποίαν το Αρχηγείο Καϊμάρα έπρεπε νά καταλάβει τον αυχένα του 510υ χιλμ. τής οδού Γραβιάς- Άμφίσσης, ο όποίος αποτελεί πράγματι το κλειδί τής ορεινής διαβάσεως προς τον ορεινό όγκο τής Γκιόνας, εν συνεργασία με διμοιρία του ΕΛΑΣ (μαχητική ομάς Άμφίσσης, τμήμα όλμων), με την εντολή όπως επιβραδύνει τον εχθρό και συναγείρει τα περί την Άμφισσα αντάρτικα τμήματα, ούτως ώστε νά καταλάβουν ταύτα εγκαίρως τις θέσεις των και αμυνθούν της περιοχής.
Τα ως άνω τμήματα παρέμειναν επί 20ήμερον εις την ανωτέρω τοποθεσία υπό λίαν δυσμενείς καιρικές συνθήκες (ψύχος δριμύτατο, χιονοθύελλες πρωτοφανείς και πυκνή ομίχλη).
Κατά την εποχή αυτήν ολόκληρος ή Παρνασσίς και Δωρίς εύρίσκοντο επί ποδός και διήρχοντο στιγμές αγωνίας εν αναμονή Γερμανικής επιδρομής.
Παρ' όλα ταύτα, τα ηρωικά παιδιά τής Ρούμελης ύπέμειναν τα πάντα με το χαμόγελο στα χείλη και με πλήρη συνείδησιν τής υψηλής αποστολής των.
Την 11ην Ιανουαρίου 1944 και περί ώρα 10 π.μ. φορτηγό αυτοκίνητο πλήρες στρατού ενεφανίσθη εις την περιοχή Αμπέλια Γραβιάς. Οι αντάρτες κατέλαβαν τις θέσεις των και ήσαν έτοιμοι δια την υποδοχή. Οι Γερμανοί αντελήφθησαν την παρουσία 2 ανταρτών του ΕΛΑΣ πλησίον τής μεγάλης γέφυρας και επεχείρησαν νά επιστρέψουν εις Γραβιά.
Μόλις το αυτοκίνητο έκαμε στροφή, ο επικεφαλής άξ/κός έδωσε το σύνθημα πυρός. Αμέσως οι αντάρτες έβαλαν καταιγιστικώς κατά του αυτοκινήτου. Οι έπ' αυτού Γερμανοί πήδησαν και έντρομοι έτράπησαν εις φυγή προς την Γραβιά, εκμεταλλευθέντες την βαθείαν χαράδρα και το κεκαλυμμένο του εδάφους. Επί του αυτοκινήτου έμειναν 5-6 Γερμανοί τραυματίες, οι όποίοι διεσώθησαν χάρις εις την ψυχραιμία του οδηγού, ο όποίος εν μέσω πυκνοτάτων πυρρών οδήγησε το αυτοκίνητο του εις Γραβιά. Το επεισόδιο τούτο ανέφερε τηλεφωνικώς ο λοχαγός Καϊμάρας εις τον Συντ/ρχην Ψαρρόν, ο όποίος ευρίσκετο εις Άμφισσα.
Περί ώρα 1ην μ.μ. της ιδίας ημέρας φάλαγξ εκ δέκα φορτηγών Γερμανικών αυτοκινήτων, τα όποία ήσαν πλήρη στρατού μετά βαρέως οπλισμού, συνοδευομένη υπό ενός βαρέως τανκ και μιας μοτοσικλέτας έφθασε εις την τοποθεσία Αμπέλια. Εκεί εσταμάτησεν και οι άνδρες ανεπτύχθησαν εις διάταξιν προσπελάσεως: Προηγείτο το τανκ, δεξιά δε και αριστερά εκινουντο πλαγιοφυλακές ενισχυμένες. Ή δύναμη των Γερμανών ήταν μεγαλυτέρη των 200 ανδρών, ήσαν δε οπλισμένοι με αυτόματα, οπλοπολυβόλα, πολυβόλα και όλμους. Ή αποστολή των ήτο, ως φαίνεται, νά έλθουν εις επαφή με τούς αντάρτες και να τούς εκδιώξουν εκ του αυχένος του 51 χιλμ.
Μόλις πλησίασαν οι Γερμανοί εις εγγυτάτη απόστασιν από των ανταρτών, εβλήθησαν από θεριστικά πυρά αυτομάτων και πολυβόλων, και σταμάτησαν προς στιγμήν άλλ' εν συνεχεία υπό την κάλυψιν του βραδέως κινουμένου τανκ και βάλλοντες δια των αντιαρματικών πυροβόλων και πολυβόλων των θεριστικως τάς θέσεις των ανταρτών προσπάθησαν να προχωρήσουν και τούς ανατρέψουν. Οι αντάρτες όμως κατέχοντες δεσπόζουσα θέσιν καθήλωσαν τούς Γερμανούς, οι όποίοι ήμύνοντο λυσσωδώς.
Την κατάλληλη στιγμήν κινηθείσα υπερκεραστικως κατά του δεξιού πλευρού των Γερμανών ή διμοιρία του Ύπολ/γου πεζικού Παξινου Βασιλείου (του σεμνού και ηρωικού παλικαριού, το όποίον τίμησε και δόξασε το 5/42 εις όλες τις μάχες δια της ψυχραιμίας και ανδρείας του) παρέσυρε και τούς άλλους αντάρτες. Ούτος με το αυτόματο ανά χείρας έδωσε το σύνθημα της εξορμήσεως και αμέσως τα γενναία παλικάρια του 5/42 όρμισαν από τάς θέσεις των και με την κραυγή «αέρα- αέρα» επετέθησαν κατά των αμυνομένων Γερμανών. Επηκολούθησε δίωρος σχεδόν λυσσώδης πάλη. Οι Γερμανοί εν τέλει εγκατέλειψαν τάς θέσεις των, τα όπλα των, τα πυρομαχικά των και δια της φυγής ,προσπάθησαν νά σωθούν.
Εις μάτην το τανκ ήγωνίζετο ν' αναχαιτίσει την ορμή των ανταρτών του 5/42, οι όποίοι καταληφθέντες από ασυγκράτητο ενθουσιασμό επετέθησαν και εναντίον τούτου. Οι άξ/κοί Καϊμάρας, Παξινός, Ζαντές καί Κουτσομανής μετά δυσκολίας κατόρθωσαν νά συγκρατήσουν τους άνδρας των δια νά μη θεριστούν από τα πολυβόλα και τα τροχιοδεικτικά βλήματα των αντιαρματικών πυροβόλων. Αι εκρήξεις των όλμων, το κροτάλισμα των πολυβόλων, το κελάηδημα των αυτομάτων, οι κρότοι των τυφεκίων, αι κραυγαί «αέρα» των ανταρτών και αι φωναί των τραυματιών Γερμανών δημιούργησαν πανδαιμόνιο, το όποίον σπανίως συναντά κανείς εις τα πεδία των μαχών.
Οι Γερμανοί έντρομοι έσπευσαν προς την Γραβιά δια μέσου των χαραδρών και των θάμνων δια νά σωθούν, το δε τανκ υπεχώρησε τελευταίον, βάλλον θεριστικώς προς όλες τις κατευθύνσεις και καλύπτον τήν φυγή των υποχωρούντων. Οι απώλειες των Γερμανών ήσαν σημαντικές εις νεκρούς, τραυματίας και πολεμικό υλικό.
Οι ήμέτερες απώλειες ήσαν έλάχιστες. Κατά την μάχη αυτήν έπεσε εν τη εκτελέσει του καθήκοντος (ναρκοθετών την γέφυρα του 51ου χιλμ. Γραβιάς- Άμφίσσης) ο Ανθυπασπιστής Μηχανικού Γαλιώτης Γεώργιος, λόγω εκρήξεως νάρκης. Το λαμπρό και ατρόμητο εκείνο παλικάρι με κομμένα τα δύο του χέρια, με τούς οφθαλμούς βγαλμένους και με τραύματα διαμπερή εις το στήθoς εξέπνευσε τραγουδώντας και φωνάζοντας «Ζήτω ή Αθάνατη Ελλάδα».
Μετά την μάχη κατέφθασαν εξ Άμφίσσης, όπου εύρίσκοντο εν ασφαλεία, οι βαθμούχοι του ΕΛΑΣ Νικηφόρος και Διαμαντής, όταν πλέον οι Γερμανοί εύρίσκοντο εις Γραβιά. Ούτοι από κακεντρέχεια και μίσος προς το 5/42, δήλωσαν ότι εάν αυτοί διηύθυναν την μάχη, θα συνελάμβαναν και το τανκ ακόμη.
Οι Γερμανοί κατόπιν της αιματηρας ταύτης ηττας των δεν τόλμησαν νά κινηθούν προς το 51ον χιλιόμετρο μέχρι τέλους Ιανουαρίου.
Τάς διαβάσεις του Παρνασσού έφύλασσον σημαντικέ δυνάμεις ανταρτών. Ιδίως το στενό του Ζεμενου και. της Αραχόβης, επειδή αποτελεί την μοναδική δίοδον από Λεβαδείας προς Άμφισσα, κατείχετο από ισχυρά τμήματα ανταρτών, με αποστολή όπως πάση θυσία εμποδιστούν οι Γερμανοί νά εισβάλουν εις Άμφισσα.
Η ήρωίκή απόκρουσις υπό των γενναίων ανταρτών του 5/42 και των δύο επιδρομών των Γερμανών από την κατεύθυνσιν της Γραβιάς έχαιρετίσθη με μεγάλο ενθουσιασμό από τούς κατοίκους της περιoχής.
0 Συντ/ρχης Ψαρρός συνεχάρη αυτοπροσώπως τον Λοχαγό Καίμάραν, τούς αξ/κούς και αντάρτες του Αρχηγείου του.
Χάρις εις την χαλύβδινη θέλησιν και αντοχή των ανταρτών του 5/42 οι όποίοι έφύλασσον τάς όρεινάς διαβάσεις του Παρνασσού στην καρδιά του χειμώνος με δριμύτατο ψύχος και χιόνι ύψους πλέον του 1μέτρου, ο πληθυσμός της Ρούμελης ανέκτησε το θάρρος του και με ενθουσιασμό άνδρες, γυναίκες, παιδιά και γέροντες έσπευδαν νά βοηθήσουν τούς ήρωες του Παρνασσού και της Γκιώνας, μεταφέροντες τρόφιμα, θερμαντικά ποτά και μάλλινα,. Αξιοθαύμαστος πράγματι ήτο ο συναγερμός και ο ενθουσιασμός των κατοίκων της όλης περιoχής.
ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΙΣ ΠΑΡΝΑΣΣΙΔΟΣ ΥΠΟ ΓΕΡΜΑΝΩΝ. (1-2-1944).
Ό Συντ/ρχης Ψαρρός γνώριζε τώρα την θύελλα, ή όποία πολύ σύντομα θα εξέσπα εις την περιοχή και δια τον λόγο αυτόν επετάχύνε την αμυντική όργάνωσιν της περιοχής. Αι πληροφορίαι εφερον τούς Γερμανούς ως προτιθεμένους νά αρχίσουν μεγάλης εκτάσεως εκκαθαριστικές επιχειρήσεις κατά το τέλος του Ιανουαρίου 1944.
Την οχυρά τοποθεσία του 51 χιλμ. και της Αμπλιανης, κατέλαβαν τμήματα του 5/42 και λόχος του ΕΛΑΣ υπό τον καπετάν Πέτρον. Ό Συντ/ρχης του ΕΛΑΣ Ρηγος επέμεινε, όπως αποσύρει τον λόχο τούτον, διότι, όπως έλεγε, δεν έπρεπε νά προβληθεί άντίστασις κατά των Γερμανών. Ό Ψαρρός όμως εδήλωσεν ότι το 5/42 θα αμυνθεί και θα προστατεύσει την περιοχή. Τελικώς επείσθη ο Ρηγος, όπως ο λόχος του Πέτρου παραμείνει και αμυνθεί εις την εν λόγω περιοχή.
Ό λόχος του ΕΛΑΣ κατέλαβε τα εκατέρωθεν υψώματα της Γραβιάς- Αμφίσσης, το Αρχηγείο Ντούρου φύλασσε τάς έπικινδύνους εκ Γραβιάς και Μαριολάτας προσβάσεις προς Κολοβάτες, ο λόχος Πατυχάκη την διάβασιν της Αμπλιανης και ο λόχος Βλάϊκου εκ της θέσεως Σιδηρόπορτα θα υπεστήριζε δια των όλμων και πολυβόλων την άμυνα των προηγουμένων. Την μεταξύ του Ντούρου και του λόχου του ΕΛΑΣ τοποθεσία κατέλαβε τμήμα του Αρχηγείου Ν. Παρνασσού, υπό τον Κοκορέλλην. Το Αρχηγείο Καϊμάρα κατείχε το Κάστρο των Σαλώνων και το Αρχηγείο Δεδούση ανέμενε υλικά εις το αεροδρόμιο των Καρουτων. Ό Ψαρρός με το Επιτελείο του ήσαν εις την Άμφισσα.
Εις την Γραβιά είχαν συγκεντρωθεί σημαντικαί δυνάμεις Γερμανών, εξ εκείνων οι όποίοι είχαν αποσυρθεί από το Ρωσικό μέτωπο και είχαν μεταφερθεί εις Ελλάδα.
Την 1 ην Φεβρουαρίου 1944 εις την θέσιν Αμπέλια, Δ. της Γραβιάς, άρχισαν νά εμφανίζονται τα πρώτα Γερμανικά τμήματα, τα όποία εκινουντο ως έξης :
Προηγουντο τμήματα πεζικού εις μικράς φάλαγγας επί της οδού και εκατέρωθεν ταύτης και ήκολούθουν πολυάριθμα αυτοκίνητα, άρματα μάχης και πυροβολικό.
Αι Γερμανικαί εμπροσθοφυλακαί πλησίασαν με διάταξιν προσπελάσεως τον αυχένα του 51 χιλμ. και κατόπιν ανεπτύχθησαν άνιχνεύουσαι μετά προσοχής το έδαφος.
Μόλις οι Γερμανοί άνιχνευταί έφθασαν εις άπόστασιν 100 μέτρων περίπου από τάς θέσεις των ανταρτών, εβλήθησαν με θεριστικά πυρά, πολυβόλων και όλμων και καθηλώθηκαν επί τόπου. Κατόπιν προώθησαν άρματα μάχής με πυροβόλα και έβαλον σφοδρότατα κατά των θέσεων των ανταρτών, άλλ' ανεπιτυχώς, διότι ούτοι ήσαν προκεκαλυμμένοι και τα περισσότερα βλήματά των κατέκοπταν τούς βράχους και τα χιονισμένα έλατα. Οι αντάρτες παρέμειναν ακλόνητοι εις τάς θέσεις των, προβάλλοντες ήρωϊκήν αμυναν και εκμεταλλευόμενοι το φύσει οχυρό έδαφος της κατεχόμενης υπ αυτών τοποθεσίας.
Τότε οι Γερμανοί ηρχισαν νά εξαπολύουν κύματα σφοδρων επιθέσεων με βαρέα άρματα μάχης και πυροβολικό.
Παρά ταύτα οι ήρωες αντάρτες ήμύνθησαν επί ώρας και απέκρουσαν τάς λυσσώδεις εφόδους των Γερμανών.
Μεγάλη βοήθεια προσέφεραν οι όλμοι και τα πολυβόλα του λόχου Βλάϊκου, τα όποία καθήλωσαν το πεζικό και τα τεθωρακισμένά των Γερμανών. ΟΙ Γερμανοί εν τούτοις ήσαν αποφασισμένοι νά θραύσουν οπωσδήποτε την άμυνα των ανταρτών και νά εισβάλουν εις την Άμφισσα. Ατυχώς ή άμυνα των ανταρτών μετ' ολίγας ωρας ηρχισε νά κάμπτεται, διότι ο καπετάν Πέτρος του ΕΛΑΣ, άνευ oυδεμίας ειδοποιήσεως διέταξε την συμπτυξιν του λόχου του και άφηκεν έκτεθειμένα τά πλευρά των τμημάτων του 5/42.
Ούτω οι Γερμανοί, αφού κατέλαβαν τα εκατέρωθεν της οδού υψώματα παρά το 51 χιλμ., επεχείρησαν νά υπερκεράσουν και κυκλώσουν τα επί των συνεχόμενων προς Α. υψωμάτων του Παρνασσού τμήματα του Ντούρου, Πατυχάκη καί Κοκορέλλη. Εκτός τούτου ο ΕΛΑΣ σημείωσε και άλλη σοβαράν παράλειψιν. Μεταξύ του 51ου χιλμ. και των προς Κολοβάτες διαβάσεων υπάρχει ύψωμα, το όποίον, συμφώνως προς τάς δοθείσας δ/γάς, έπρεπε νά καταληφθεί υπό τμήματος του ΕΛΑΣ.
Δυστυχώς το τμήμα του, το όποιον έπρεπε νά συνδεθεί δια πυρών μετά του Αρχηγείου Ντούρου, άγνωστο δια ποιον λόγο, παρέλειψε νά καταλάβει το ύψωμα, χωρίς νά ειδοποιήσει προς τούτο το Αρχηγείο τούτο και ούτω οι Γερμανοί ανενόχλητοι κατέλαβαν το ύψωμα κατά την νύκτα. Προς άνακατάληψιν του υψώματος έγένετο συμπλοκή, χωρίς νά δυνηθούν τα τμήματα του 5/42 νά ανατρέψουν τούς Γερμανούς, λόγω της μεγαλυτέρας δυνάμεώς των και της αφθονίας των πολεμικών μέσων.
Κατά την μάχη συνελήφθησαν αιχμάλωτοι οι αντάρτες του Ντούρου Αθανάσιος Λάζος και Κ. Κυριάκης, οι όποίοι μετεφέρθησαν εις Γερμανία, όπου υπέστησαν πολλές ταλαιπωρίας. Εκ τούτων ο Λάζος Άθ. υπέκυψε εις τα βασανιστήρια.
Κατά την έπιχείρησιν ταύτη ο Ύπολ/γός Ντουρος επέδειξε μέγα ψυχικό σθένος, άριστες ηγετικές ικανότητας και αυτοθυσία υπερβαίνουσα το καλώς εννοούμενο καθήκον επί του πεδίου της μάχης. Δια την πράξιν του ταύτη ο Συντ/ρχης Ψαρρός δια της Ημερήσιας Δ/γης του Συν/τος προήγαγε τούτον εις Λοχαγό έπ' ανδραγαθία.
Ό ΕΛΑΣ συνεπτύχθη ολόκληρος προς Καλοσκοπήν, μέρος ασφαλές, ενώ τμήμα τούτου έπρεπε να συμπτυχθεί προς Καλοβάτες- Παρνασσόν, ως και τα τμήματα του 5/42 (Ντούρου-Κοκορέλλη).
Τα τμήματα του 5/42 προ του κινδύνου, νά κυκλωθούν, κατόπιν της αιφνιδιαστικής συμπτύξεως του λόχου του ΕΛΑΣ, ήναγκάσθησαν νά συμπτυχθούν έπιβραδυντικως προς Παρνασσόν και Γκιώναν, αφού καθυστέρησαν την Γερμανική εισβολή εις Άμφισσα μέχρι των απογευματινών ωρών.
Εις την θέσιν Στρογγυλόλακκος, άνωθεν του χωρίου Τοπόλια, οι Γερμανοί προσέκρουσαν επί της πεισματώδους αντιστάσεως της μαχητικής ομάδος τούτου και ενός τμήματος του ΕΛΑΣ υπό τον εφ. Ανθ/γόν Σταύρου Αίολον, ο οποίος προσχώρησε βραδύτερο εις το 5/42.
ΟΙ άνδρες των ομάδων τούτων, αφού ήμύνθησαν έπ' αρκετόν, ήναγκάσθησαν νά συμπτυχθούν προς την Γκιώναν προ του κυρίου όγκου των Γερμανών επιδρομέων.
Οι λόχοι Πατυχάκη και Βλάϊκου συνεπτύχθησαν προς Σιγδίτσαν.
Το Αρχηγείο Ντούρου, κατόπιν συντόνου και περιπετειώδους πορείας, έφθασε εις Aγιoν Μηνάν Δεσφίνης και εκείθεν διαπεραιώθη νύκτα δια λέμβων εις Γαλαξείδιον.
Το Αρχηγείο Κοκορέλλη με τούς αξ/κούς Τομαραν Ευστ., Μπούραν Ίω. καί εφ. Ύπολ/γόν Λέφαν Κωνστ. συνεκρούσθη εις την περιοχή Κρόκι Δελφών με ισχυρά δύναμιν Γερμανών προερχομένων εκ Λεβαδιάς.
Επειδή όμως, ευρέθη προ υπέρτερων δυνάμεων ήναγκάσθη νά διακόψει τον αγώνα, νά κινηθεί δια μέσου Γερμανικών φυλακίων, και να διαπεραιωθη εις Δεσφίναν και εν συνεχεία εις Άγιο Μηνάν.
ΟΙ Γερμανοί, μετά την ανατροπή της μαχητικής ομάδος Έλαιώνος έταξαν βαρύ πυρ/κόν άνωθεν του χωρίου τούτου και έβαλαν άφθονα βλήματα προς όλες τάς επικίνδυνους δι' αυτούς προσβάσεις και κατευθύνσεις και ιδίως επί των ύπερθεν της Αμφίσσης υψωμάτων.
Κατά τάς βραδυνάς ωρας οι Γερμανοί υπό την κάλυψιν των πυρών πυροβολικού και των αρμάτων μάχης εισήλθαν εις την Άμφισσα. Πολλοί κάτοικοι της πόλεως ταύτης εκ φόβου εγκατέλειψαν τάς κατοικίας των και ετράπησαν προς το χωρίον Καρουτες, ο υπόλοιπος δε πληθυσμός παρέμεινε έντρομος κλεισμένος εντός των οικιών.
Το Επιτελείο του Συν/τος εσπευσμένως μετέφερε τούς εφοδιασμούς του εις Καρουτες και εν συνεχεία μετεκιvήθη προς την κατεύθυνσιν Ελατος.
Προς το χωρίον Καρουτες μετεκινήθη επίσης και το Ορεινό Χειρουργείο του Συν/τος με επικεφαλής τον ακούραστο και υπέροχο πατριώτη Ιατρό Παυλοστάθην Ι., ο οποίος, βοηθούμενος υπό του προσωπικού του χειρουργείου, κατόρθωσε νά διασώσει όλους τούς τραυματίας, καθώς και το υγειονομικό υλικό του Συν/τος.
Τελευταία εγκατέλειψε το Κάστρο των Σαλώνων το Αρχηγείο Καϊμάρα, το όποίον υπέστειλε την γαλανόλευκο, ή όποία επί μήνας έκυμάτιζεν εις το ελεύθερον τούτο Κάστρο, κατέλαβε δε θέσεις επί των υπερκειμένων της Άμφίσσης υψωμάτων με την εντολή, όπως εμποδίσει πάσα κίνησιν των Γερμανών προς Καρούτες και ούτω καλύψει την σύμπτυξιν των υπολοίπων τμημάτων του Συν/τος.
Μετά την έκκένωσιν της Άμφίσσης πολυάριθμοι Γερμανικαί δυνάμεις μετεφέρθησαν εκ Γραβιας προς την Παρνασσίδα και κατέκλυσαν την περιοχή. Ό Συντ/ρχης Ψαρρός προ του χειμάρρου των Γερμανικών δυνάμεων θεώρησε πασαν αντίστασιν ματαίαν και έπικίνδυνον δια τούς κατοίκους της περιοχής. Δια τούτο διέταξε όπως τα τμήματα του 5/42 αποσυρθούν προς την Δωρίδα, αφού εξασφαλισθεί ή μεταφορά των έφοδιασμών και πυρομαχικών του.
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΙ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΑΧΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ.
Την επομένη το Αρχηγείο Καϊμάρα εγκατέλειψε και τα υψώματα Άμφίσσης και μετεκινήθη προς Καρουτες. Ό λόχος Πατυχάκη κατετμήθη εις ομάδας και παρέμεινε κατόπιν εντολής του Ψαρρου εις την περιοχή Σιγδίτσας μέχρι νεωτέρας δ/γης. Εις τούτον ανετέθησαν αποστολαί πληροφοριών και παρακολουθήσεως των κινήσεων και προθέσεων του εχθρού.
Τα υπόλοιπα τμήματα του Συν/τος κατά τάς έπομένας ήμέρας διέρρευσαν προς Δωρίδα, ενώ εις το χωρίον Καρουτες παρέμειναν ή μαχητική ομάς Άμφίσσης υπό τον Ταγ/ρχην Ίωαννίδην και έτέρα ομάς του Αρχηγείου Δεδούση. Τα τμήματα του ΕΛΑΣ συνεπτύχθησαν προς την Β.Δωρίδα, ενώ τμήμα τούτου έλαβε την εντολή νά καταλάβει τον αυχένα Ελατος, Α. του χωρίου Καρουτες και καλύψει τα μετακινούμενα τμήματα από την έπικίνδυνον κατεύθυνσιν της Άμφίσσης.
Εν τω μεταξύ πυκνότατη χιών κάλυψε την περιοχή όλόκληρον, το πάχος της οποίας υπερέβαινε το μέτρον. Οι Γερμανοί δε μετά την κατάληψιν της Άμφίσσης έκινήθησαν κατά την διάρκεια της μεθεπομένης νυκτός και έφθασαν εις τον Ελατον, χωρίς νά συναντήσουν ουδεμία αντίστασιν. Το τμήμα του ΕΛΑΣ, το όποίον είχε εντολή να εμποδίσει την κίνησιν τών Γερμανών, είχεν έγκαταλείψει ενωρίς την νύκτα τον Ελατον, πριν φθάσουν οι Γερμανοί εις αυτόν.
Ούτω οι Γερμανοί ανενόχλητοι προχώρησαν, διέσχισαν την πεδιάδα των Καρουτών, συνέλαβαν κοιμώμενον ένα Άγγλο λοχία της Συμμαχικής Αποστολής εις το αεροδρόμιο των Καρουτών και κατά τάς πρωϊνάς ώρας κύκλωσαν το χωρίον Καρουτες, χωρίς καν νά πέσει έστω και ένας πυροβολισμός.
Εντός των Καρουτών διενυκτέρευον αρκετοί άνδρες του ΕΛΑΣ, οι άνδρες της μαχητικής ομάδος Άμφίσσης υπό τον Ίωαννίδην και πολλοί ιδιώτες εξ Άμφίσσης. Δυστυχώς όμως, ως φαίνεται, δεν είχαν ληφθεί έστω και στοιχειώδη μέτρα ασφαλείας δια τον λόγο ότι όλοι είχαν αναπαυθεί εις τον ΕΛΑΣ, χωρίς νά γνωρίζουν, ότι οι άνδρες τούτου εγκατέλειψαν την τοποθεσία Ελατος κατά την διάρκεια της νυκτός.
Ευθύς ως αντελήφθησαν την παρουσία των Γερμανών οι εντός του χωρίου ευρισκόμενοι προσπάθησαν νά διασπάσουν τον κλοιό και διαφύγουν δια μέσου της νοτίως του χωρίου βαθιάς χαράδρας. Αντηλλάγησαν αρκετοί πυροβολισμοί, πλην όμως δεν κατέστη δυνατόν νά διαφύγουν άπαντες.
Ούτω συνελήφθησαν αιχμάλωτοι εντός του χωρίου μερικοί άνδρες του 5/42 και του ΕΛΑΣ καθώς και μερικοί ιδιώται (Ζαχαρίας, Τριάντης, Τσαγκρινός, Κολοκύθας κ.α.), εφονεύθησαν δέ όλίγοι άντάρτες και ιδιωται (Ζαχαρόπουλος κ.α.).
Οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι μετεφέρθησαν εις το στρατόπεδο Χαϊδαρίου και οι μεν Εαμίτες αφέθησαν υπό των Γερμανών ελεύθεροι, οι δε εθνικόφρονες μετεφέρθησαν ως όμηροι εις την Γερμανία, όπου οι περισσότεροι εξ αυτών εξετελέσθησαν η απέθαναν εκ της πείνας και των βασανιστηρίων.
Ομάς του λόχου Πατυχάκη υπό τον λαμπρό αρχικελευστή του ναυτικού Ήλίαν Πρωτοπαππαν η Άετόν εκινήθη εκ Σιγδίτσας προς Καρουτες δια μέσου της κοιλάδας Γαρδινίτσας και υπό συνεχώς πίπτουσαν χιόνα. Ή ομάς αύτη προσέκρουσε επί των εις την θέσιν Ελατος εγκατεστημένων Γερμανών και ήναγκάσθη νά επιστρέψει εις Σιγδίτσαν. Ατυχώς κατά την επιστροφή της δια μέσου των χιονοσκεπών κορυφών της Γκιόνας δύο αντάρτες εξ Άμφίσσης (Κέντρος Άθ. και Κρανάκης) απέθαναν εκ της υπερκοπώσεως, του δριμύτατου ψύχους και της άφθόνου χιόνος, ή όποία υπερέβαινε το 1,50 μ.
Κατά την διάβασιν της ομάδος ταύτης εκ της τοποθεσίας Λιανοκλάδι, βορείως της Άμφίσσης, αύτη ενέπεσε εις ενέδρα Γερμανών με αποτέλεσμα νά συλληφθούν κατόπιν συμπλοκής ως αιχμάλωτοι δύο αντάρτες, οι όποίοι εξετελέσθήσαν υπό τούτων. Οι υπόλοιποι άνδρες, εξόν δύο τραυματίες, κατέφυγαν εις το χωρίον Σιγδίτσα προσβληθέντες υπό κρυοπαγημάτων.
Τα διαρρεύσαντα προς την Δωρίδα τμήματα του Συν/τος, καθώς και ο άμαχος πληθυσμός, ο όποίος ήκολούθησε ταύτα αντιμετώπισαν με απαράμιλλο αύταπάρνησιν και εξαιρετική αντοχή το πρωτοφανές ψύχος και τάς φοβεράς στερήσεις, εις τάς όποίας είχον καταδικασθεί από τον αποκλεισμό των χιτλερικών ορδών επάνω εις τάς χιονοσκεπείς κορυφάς της Γκιώνας και του Τρικόρφου. .
Τον μήνα Φεβρουάριο διήλθαν τα τμήματα του 5/42 εις τα χιονισμένα χωρία της Δωρίδας με δριμύ ψύχος. Τα τρόφιμα ήσαν ολίγα και ο ανεφοδιασμός του Συν/τος πολύ δύσκολος λόγω του αποκλεισμού εκ μέρους των Γερμανών.
Εις μάτην το Σύν/μα ανέμενε ρίψεις υλικών από αεροπλάνου εις το αεροδρόμιο Πενταγιων, όπου είχαν εγκατασταθεί το Αρχηγείο Δεδούση. Έκτός τούτου, ή Oικoνoμική ένίσχυσις του Συν/τος εκ μέρους της Συμμαχικής Αποστολής βράδυνε πάρα πολύ.
Ό Φεβρουάριος υπήρξε κρίσιμος μήνας, διότι κατά την διάρκεια τούτου έλαβαν χώρα γεγονότα εξαιρετικής σημασίας, τα όποία είχαν τεράστια έπίδράσιν επί της τύχης του όλου εθνικού & ανταρτικού κινήματος εις την Ελλάδα. Κατ' αυτόν έγένοντο έπανειλημμέναι συσκέψεις αντιπροσώπων των ανταρτικών οργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-5/42 δια την ένοποίησιν των ανταρτικών ομάδων και τον σχηματισμό κυβερνήσεως των βουνών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου